Việc thưởng, phạt cũng là một nghệ thuật. Nếu thưởng phạt hợp lý, việc giáo dục sẽ hiệu quả vô cùng. Nhưng nếu việc thưởng phạt không hợp lý, việc dạy con sẽ không có tác dụng mà trái lại còn mang thêm những tiêu cực nhất định.
Giáo dục con là một trong những vấn đề quan trọng mà cha mẹ thời hiện đại cần lưu tâm. Một trong những vấn đề mà cha mẹ quan tâm là làm sao để con nghe lời, con biết cố gắng, chăm học, chăm làm, con biết tránh xa những thói hư, tật xấu. Có những lúc con sai, con cần chịu trách nhiệm và chấp nhận hình phạt. Nhưng cũng có những lúc con làm được việc tốt, cha mẹ có thể thưởng cho con để khuyến khích. Dưới đây, bài viết sẽ đưa ra các nguyên tắc thưởng hiệu quả.
Không thưởng tiền
Tất nhiên, từ khi các bé nhận ra được giá trị của đồng tiền, đó là có thể mua được những gì bé muốn thì bé nào cũng thích cả. Nhưng việc thưởng tiền cho những việc nhỏ con làm như làm việc nhà, được điểm 9, điểm 10 ở trên lớp thì là không nên. Bởi nếu thưởng tiền, bé sẽ càng ngày càng coi trọng giá trị vật chất của tiền mà quên đi những giá trị khác. Thậm chí có những bé khi được thưởng tiền còn mặc cả với bố mẹ. Ban đầu mẹ nói thưởng 5,000 đồng nhưng bé thấy 5,000 đồng chưa đủ để mua được những món quà đắt tiền hơn, bé liền sinh ra thói mặc cả, mong muốn được thưởng nhiều hơn.
Không thưởng khi bé làm việc nhà
Thời gian đầu, khi hướng dẫn con làm việc nhà, đa phần các bé đều rất thích. Nhưng sau khi bé biết làm, bé bắt đầu cảm thấy chán bởi những việc nhà hầu hết là những việc đơn giản, lặp đi lặp lại. Bé bắt đầu cảm thấy làm việc nhà khiến bé không có thời gian chơi đùa, nghỉ ngơi, đâm ra lười nhác. Nếu ban đầu cha mẹ muốn con làm việc nhà mà trả công cho con bằng cách trả tiền thì hoàn toàn không tốt. Bé sẽ nghĩ việc nhà là của cha mẹ và sẽ chỉ làm vì muốn có tiền. Còn nếu khi bé không cần tiền, bé sẽ không làm việc nhà.
“Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình”. Cha mẹ cần phân công trách nhiệm làm việc nhà cho các thành viên trong gia đình. Ban đầu, mẹ có thể cùng con thảo luận và lập danh sách các việc con có thể làm tùy theo lứa tuổi của con như quét nhà, nhặt rau, quét sân, rửa bát đĩa, dọn dẹp, tưới cây, cho vật nuôi ăn. Nếu bé được cùng cha mẹ thảo luận, bé sẽ dễ dàng hợp tác bởi bé hiểu được đây là việc chung của cả gia đình, mỗi thành viên đều có trách nhiệm. Khi đó, bé sẽ tự giác làm việc nhà mà không cần cha mẹ nhắc.
Nhiều cha mẹ quá chú trọng điểm số, con đi học lúc nào cũng chỉ mong con được điểm 9, điểm 10 nên cứ khi con được điểm cao là lại thưởng. Việc thưởng như vậy sẽ khiến bé nghĩ rằng mình học được điểm cao là tốt cho bố mẹ nên bố mẹ mới thưởng. Cha mẹ cần giáo dục con cái rằng việc học là trách nhiệm của con. Con học giỏi, được điểm tốt thì con có kiến thức, sau này con làm việc gì cũng dễ dàng, có cơ hội để phát triển bản thân. Nếu con học kém thì con phải tự chịu trách nhiệm với cuộc sống của con bởi sau này con bị thiếu kỹ năng, không đủ kiến thức để làm và thực hiện những ước mơ của con.
Ngày xưa mình đi học luôn dẫn đầu lớp nhưng không bao giờ nghĩ đến việc cha mẹ thưởng gì cho mình. Đạt điểm cao mình tự cảm thấy vinh dự với bạn bè, hãnh diện vì bản thân học tốt. Điểm thấp thì cảm thấy bản thân cần phải cố gắng hơn. Do vậy, đừng lo, dù bạn không thưởng cho con nhưng nếu bạn giáo dục con hiểu được việc học là việc của con, có ích cho bản thân con thì bé sẽ tự biết cố gắng phấn đấu.
Có nhiều bé được cha mẹ thưởng tiền khi đạt điểm 9, điểm 10 còn sinh ra tính gian lận. Ví dụ, bé có thể tự chấm điểm một bài nào đó hoặc đi học thêm, có bài nào dễ bé làm được lại cứ mong cô giáo chấm điểm để về nhà khoe với bố mẹ. Thực sự việc thưởng khi bé có những thành tích học tập nhỏ như vậy sẽ không giúp bé ý thức được việc học của bản thân.
Phần thưởng chỉ nên mang tính chất động viên, không nên nặng về vật chất
Nhiều cha mẹ thắc mắc không biết nên thưởng gì cho con. Cha mẹ có thể thưởng cho con những món quà nhưng chỉ nên mang tính chất động viên, không nên cầu kỳ hay mua những món quà đắt tiền. Một số phần quà cha mẹ có thể mua để thưởng cho con như đồ dùng học tập xinh xinh: bút, thước kẻ, tẩy có các hình thù ngộ nghĩnh, xinh xắn. Hoặc nếu con có thành tích nào đó vượt trội thì có thể thưởng đồ chơi bé thích như lego, bóng đá, cầu, bộ quần áo. Tất nhiên, chỉ khi bé có thành tích vượt trội mới nên thưởng những món quà bằng hiện vật.
Còn với những việc nhỏ bé làm hàng ngày, hay bé ngoan hơn, có tiến bộ hơn, bạn hãy thưởng cho bé những thứ chỉ mang tính chất động viên nhưng giúp bé vui vẻ. Lời khen là một trong những phần thưởng mà ai cũng thích cả. Bạn có thể khen bé, nhưng nhớ là hãy khen việc làm và hành động cụ thể, chứ đừng khen chung chung như: “Con quét nhà sạch thế!”. Khi được khen hành động cụ thể, bé sẽ biết phát huy chính việc làm tốt đó.
Ngoài ra, bạn có thể thưởng cho bé dấu lời khen hoặc sticker. Ở các cửa hàng văn phòng phẩm hiện nay đều có bán các dấu lời khen hoặc sticker có hình thù ngộ nghĩnh rất đẹp. Các bé rất thích sưu tập để khoe với bạn bè hoặc thỉnh thoảng mở ra ngắm và đếm. Việc thưởng này rất hiệu quả. Mình cũng như nhiều mẹ khác đều đã áp dụng. Các con sẽ làm việc học tập một cách có ý thức.
Hãy giáo dục con học tập và làm việc theo nguyên tắc và lợi ích chứ không phải vì thưởng
Khi con lớn dần hơn, tầm khi con bắt đầu học lớp 3 trở lên là cha mẹ có thể giáo dục con được việc này. Hằng ngày, trong mỗi bữa ăn hoặc khi đi chơi, hãy kể cho con nghe về những tấm gương người tốt, việc tốt. Hãy dạy để con hiểu được rằng việc con học tập tốt, làm việc tốt có ích cho bản thân và cuộc sống như thế nào. Bạn hãy nói để con hiểu rằng việc thưởng cho mang tính chất động viên, khuyến khích, để con vui hơn và để ghi nhận sự tiến bộ cũng như những cố gắng của con.
Nếu bé hiểu được điều đó, bé sẽ cố gắng làm theo nguyên tắc đã đề ra mà không đòi hỏi gì. Thậm chí, khi bé lớn dần lên, bé đã có những thói quen tốt như làm việc nhà, học bài đều đặn mỗi tối, bé cũng sẽ không cần bạn thưởng gì hoặc quên đi việc bé có thể được thưởng. Khi đó, nếu nhận được phần thưởng, bé sẽ biết cảm ơn cha mẹ và sẽ càng cố gắng hơn, bé học và làm không những vì bản thân mà còn vì gia đình, xã hội.
Nguồn: Mẹ bầu em bé