Phần A: Mở đầu
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Vào lớp một là một bước ngoặt khá lớn trong cuộc đời của mỗi đứa trẻ. Bác Hồ kính yêu đã từng nói “ Giáo dục mầm non tốt sẽ mở đầu cho một nền giáo dục tốt”. Chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ ở trường mầm non tốt sẽ có tác dụng to lớn đến chất lượng ở các bậc học tiếp theo, chất lượng giáo dục mầm non quyết định tới sự hình thành và phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ . Vì vậy việc chuẩn bị tốt cho trẻ 5 tuổi vào lớp một sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non. Nếu không chuẩn bị tốt sẽ là một thiếu sót rất lớn, tạo một lỗ hỏng lớn khó lấp và gây nhiều khó khăn, lúng túng khi trẻ bước vào lớp một. Chính vì vậy mà việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một được đặt ra một cách nghiêm túc và khoa học.
Vậy làm thế nào để trẻ mầm non 5 tuổi có đủ kiến thức, hành trang vững vàng giúp trẻ mạnh dạn, tự tin bước vào lớp một với một môi trường mới không hụt hẫng về tâm lý cũng như những tố chất sẵn sàng cho việc học lớp một. Đó là một quá trình tưởng chừng đơn giản nhưng không dễ chút nào. Vì vậy, việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một sẽ không đạt hiệu quả cao nếu giáo viên không thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu áp dụng các biện pháp mới vào công tác giảng dạy.
1)Thực trạng của vấn đề đòi hỏi có biện pháp mới để giải quyết
Qua nhiều năm liên tục được nhà trường phân công giảng dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi, tôi nhận thấy:
* Về phía giáo viên: một số giáo viên trong quá trình giảng dạy còn đi quá xa và đã lấn át chương trình học của lớp 1. Trong khi đó một số nội dung quan trọng như: phẩm chất, thể lực, trí tuệ, tâm thế đi học,… chưa được quan tâm đúng mức.
* Về phía phụ huynh: nhiều phụ huynh vẫn còn quan niệm sai lệch, họ cho rằng chuẩn bị cho con vào lớp 1 là chuẩn bị cho con biết đọc, biết viết, biết làm toán,…Nhiều phụ huynh vì quá nôn nóng, lo lắng đã cho con đi học thêm chương trình lớp 1. Họ chưa thấy được tầm quan trọng của việc chuẩn bị những kiến thức, kỹ năng cần thiết để giúp trẻ vào lớp một một cách vững vàng, tự tin, chưa phối hợp cùng với cô giáo trong việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp một.
*Về phía học sinh:
- Một số trẻ chưa có tính độc lập trong mọi hoạt động, hay ỷ lại ; một số trẻ chưa tự tin vào bản thân dẫn đến thực hiện công việc còn kém.
- Còn nhiều trẻ chưa có hiểu biết nhiều về bản thân, gia đình, môi trường xung quanh, các biểu tượng về toán, khả năng vận động còn chậm chạp, số trẻ suy dinh dưỡng chiếm tỷ lệ cao…
Tôi đã tiến hành khảo sát thực tế 30 trẻ ở lớp Mẫu giáo 5 tuổi – điểm chính Thanh Lương đầu năm học 2015- 2016, cụ thể:
|
Những yếu tố cần chuẩn bị cho trẻ
|
Số lượng
|
Tỷ lệ(%)
|
|
Hứng thú đi học, mong muốn trở thành người học sinh
|
27
|
90
|
|
Khả năng Ngôn ngữ
|
15
|
50
|
|
Khả năng nhận thức
|
10
|
34
|
|
Thể lực
|
16
|
53
|
|
Về thẩm mỹ
|
9
|
30
|
|
Khả năng ứng xử với mọi người
|
10
|
33
|
|
Có một số thói quen cần thiết trong sinh hoạt, học tập
|
17
|
57
|
|
Khả năng định hướng trong không gian, thời gian
|
13
|
43
|
|
Hiểu biết nhất định về thế giới xung quanh
|
17
|
57
|
Từ kết quả khảo sát và đánh giá thực trạng như trên, là một giáo viên mầm non biết được nội dung và yêu cầu học tập của học sinh ngày càng cao và căng thẳng hơn .Vì vậy việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một là vô cùng quan trọng, tạo cho trẻ một tâm thế vững vàng, sẵn sàng bước vào lớp một một cách tự tin và tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả nhất.
Xuất phát từ những lý do trên, với nhiều năm liên tục dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi, tôi đã rút ra một số biện pháp để áp dụng vào thực tế lớp đang giảng dạy nhằm giúp trẻ có một tâm thế để bước vào lớp một một cách hoàn thiện nhất. Vì vậy tôi đã chọn đề tài “ Một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp một”
2) Ý nghĩa tác dụng của giải pháp mới:
- Giúp cho giáo viên mầm non thấy được tầm quan trọng của việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 tuổi vào lớp một, từ đó đề ra những biện pháp giáo dục trẻ một cách tốt nhất.
- Tạo tiền đề cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi chuyển sang giai đoạn mới đầy hào hứng, mong chờ, không bỡ ngỡ trước mới lạ xung quanh.
- Tạo được niềm tin cho phụ huynh khi gởi con ở trường, mong muốn nơi đây trang bị cho con em mình cả về kiến thức lẫn tinh thần để giúp trẻ tự tin bước vào lớp một.
3) Phạm vi nghiên cứu của đề tài:
-Tiến hành áp dụng thực nghiệm : Nghiên cứu quá trình chuẩn cho trẻ vào lớp trong thời gian tôi giảng dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi.
+ Năm học 2013- 2014, 2014- 2015: Tại lớp mẫu giáo 5 tuổi đội 7- Vạn Hội.
+ Năm học 2015-2016: Tại lớp mẫu giáo 5 tuổi tại điểm chính Thanh Lương.
- Thời gian tiến hành từ tháng 9/2013 đến tháng 01/2016.
II.PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
1. Cơ sở lý luận và thực tiễn có tính định hướng cho việc nghiên cứu, tìm giải pháp của đề tài:
* Cơ sở lý luận: Để vào lớp 1, trẻ cần phải được chuẩn bị tâm lý sẵn sàng. Bởi vì đối với trẻ Mầm non đang từ cuộc sống thoải mái về thời gian cũng như tinh thần, chuyển sang giai đoạn mới- nơi học tập được xem là hoạt động chủ đạo là một việc không hề đơn giản với trẻ. Nhiều trẻ sẽ bỡ ngỡ, gặp không ít khó khăn với sự thay đổi này. Vì vậy nhiều phụ huynh đã chọn giải pháp là trang bị cho con thật nhiều tri thức cho việc đọc, viết, làm toán để khi nhập học hạn chế việc con mình không theo kịp các bạn. Mà họ đâu biết rằng trang bị cho con như thế tưởng chừng là có lợi nhưng thực ra là ngược lại. Vì vậy giải pháp đúng đắn và cần thiết nhất để chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 là chuẩn bị toàn diện cho trẻ về các mặt: phát triển thể chất, trí tuệ, ngôn ngữ, một số kỹ năng cần thiết….
* Cơ sở thực tiễn:
Bộ giáo dục đã ban hành Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi và Chủ trương phổ cập mầm non cho trẻ 5 tuổi, đó chính là sự chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1. Dù trường Mầm non và Tiểu học có nhiều khác biệt nhưng trẻ đến trường Mầm non đã quen với giờ giấc, thực hiện các hoạt động theo quy định, hướng dẫn của giáo viên. Qua quá trình thực hiện, với vai trò là giáo viên trực tiếp giảng dạy, tôi nhận thấy mình phải tìm biện pháp cụ thể để chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 nhằm thực hiện mục đích đầu tiên của Bộ chuẩn và hoàn thành Chủ trương phổ cập Mầm non cho trẻ 5 tuổi là rất cần thiết, rất cấp bách.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện công tác giảng dạy, tôi nhận thấy một số giáo viên chưa thật sự đầu tư vào bài dạy, chưa bám sát chương trình Khung và Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi. Các hoạt động trong ngày chưa được tổ chức đều đặn, còn cắt xén thời gian của trẻ, ….làm ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả học tập của trẻ mà chính giáo viên là người phải trang bị cho trẻ những kiến thức , kỹ năng cần thiết để vào lớp 1.
Cách đây vài năm trở về trước, phụ huynh có con học lớp lá, cháu đến trường phụ huynh chuẩn bị cho con nào là vở viết, và cuối ngày cháu về phụ huynh cứ việc mở vở của cháu xem con mình hôm nay cô giáo cho ghi mấy trang, cho mấy điểm. Và điều đó đã ăn sâu bám rễ vào tư tưởng của họ. Nhưng chương trình giáo dục hiện nay có nhiều đổi mới không như trước nữa mà phụ huynh đâu có nắm bắt kịp. Vì vậy, mỗi phụ huynh có những suy nghĩ, nhận thức khác nhau, có phụ huynh thì hoàn toàn không quan tâm đến việc học của con em mình mà coi đó là trách nhiệm của trường Mầm non. Một số phụ huynh vì quá lo lắng đã đánh cắp đi sự vui chơi của con trẻ: cho trẻ đi học chương trình lớp một trước mà không quan tâm đến việc phải phối hợp cùng cô giáo chuẩn bị cho trẻ về thể lực, trí tuệ, tâm lý, các kỹ năng cần thiết, học đúng chương trình ở lớp mẫu giáo 5 tuổi…. Nhiều lúc phụ huynh phàn nàn sao cháu đến lớp cả ngày mà cô giáo không cho ghi một trang vở nào, cháu không biết viết chữ,…
Trong thực tế, việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 chưa thật sự có hiệu quả như tôi đã nêu. Các biện pháp mà tôi nêu sau đây đã được áp dụng tại lớp và đạt hiệu quả cao, giúp trẻ bước vào lớp một với một tâm thế chủ động và đầy tự tin.
2. Các biện pháp tiến hành và thời gian tạo ra giải pháp.
a. Các biện pháp tiến hành
- Đọc tài liệu có sẵn có liên quan đến đề tài, sách báo, mạng internet, nghiên cứu kỹ chương trình giáo dục mầm non mới, chương trình Khung, Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi.
- Khảo sát thực tế kiến thức , kỹ năng trẻ lớp mình dạy.
- Dự giờ, trao đổi với đồng nghiệp để tìm ra các biện pháp hữu hiệu nhất trong công tác giảng dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi đạt hiệu quả cao.
b. Thời gian tạo ra giải pháp
Đề tài nghiên cứu từ tháng 9/2013 đến tháng 01/2016
PHẦN B: NỘI DUNG
I. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
Nhiệm vụ của đề tài:
Nghiên cứu, áp dụng một số biện pháp mới vào việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một nhằm đưa ra các biện pháp có tính khả thi nhằm:
- Giúp cho trẻ 5 tuổi được học một cách bài bản, đúng chương trình, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi để giúp các em tự tin, vui vẻ, có hứng thú, ham thích đi học.
- Nâng cao nhận thức cho bản thân, đồng nghiệp, phụ huynh và toàn xã hội biết được tầm quan trọng của việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp một.
II.MÔ TẢ GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI
1. Thuyết minh tính mới
1.1) Làm tốt công tác tuyên truyền với phụ huynh:
Cha mẹ có con lên lớp lá rất nôn nóng về việc học chữ, viết bài, làm toán của con em mình. Tuy nhiên không phải phụ huynh nào cũng hiểu và cung cấp cho con kiến thức phù hợp với độ tuổi. Vì vậy nhiệm vụ của giáo viên là phải tuyên truyền cho phụ huynh hiểu rõ những gì cần nhất cho trẻ ở giai đoạn này và cần chuẩn bị những gì.
- Vào đầu năm học, trong buổi họp phụ huynh học sinh đầu năm, tôi đã phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường tổ chức trao đổi, sinh hoạt chân tình về các hình thức tổ chức giáo dục theo chương trình đổi mới hiện nay. Tôi đã đưa ra các ví dụ minh họa của các hoạt động từng môn học để phụ huynh an tâm.
*Ví dụ: Môn LQCC: Không phải giáo viên dạy trẻ học thuộc chữ cái , viết chữ cái đó mà giáo viên dạy trẻ thông qua hình thức “học mà chơi, chơi bằng học” giúp trẻ nhận biết, phân tích chữ cái, nhận biết và phát âm chữ cái trong từ, trong tiếng,…
- Tôi đã thông báo cho phụ huynh về tình hình trường lớp, đặc điểm, đặc trưng của lớp 5 tuổi là cháu chuẩn bị tập trung những kiến thức, kỹ năng cần thiết nhất để lên lớp một.
+Chuẩn bị về thể lực
+ Chuẩn bị về trí tuệ
+ Chuẩn bị về ngôn ngữ
+ Chuẩn bị về mặt tình cảm- xã hội
+ Chuẩn bị về mặt thẩm mỹ
+ Chuẩn bị các kỹ năng cho hoạt động học tập,…
- Tôi đã giới thiệu với phụ huynh về bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi, giúp phụ huynh nhận thức đúng đắn, thống nhất phối hợp cùng với giáo viên trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ.
- Tôi đã phổ biến các chủ trương, chỉ đạo của ngành về việc không được cho trẻ viết vở ô li, học trước chương trình lớp một. Giải thích cặn kẽ tác hại của việc cho con học trước chương trình lớp một ảnh hưởng đến tâm sinh lý của trẻ.
- Hàng ngày, vào giờ đón trả trẻ tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh để phụ huynh nắm bắt kịp thời tình hình học tập của con em mình lúc ở trường và phối hợp với phụ huynh giáo dục cháu lúc ở nhà.
Qua cách làm như vậy, tôi thấy phụ huynh rất thoải mái tư tưởng và không còn lo lắng cho con học trước chương trình lớp một. Phụ huynh đã hiểu để chuẩn bị cho con vào lớp một là phải làm gì và kết hợp với cô giáo như thế nào giúp cho trẻ học tập, sinh hoạt một cách tích cực nhất, góp phần giáo dục trẻ một cách toàn diện.
1.2) Chuẩn bị về mặt tâm thế học tập trẻ chuẩn bị vào lớp 1
1.2.1.Chuẩn bị về thể lực
Một điều kiện quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình học tập của trẻ là sự phát triển thể chất. Vì vậy:
- Vào đầu năm học, Ban giám hiệu nhà trường đã tham mưu với trạm y tế khám sức khỏe cho trẻ. Tôi đã ghi kết quả cụ thể và trao đổi với phụ huynh về tình hình khám sức khỏe của trẻ để phụ huynh biết và có cách chăm sóc phù hợp.
- Cứ 3 tháng tôi kết hợp với nhân viên y tế của nhà trường cân đo, chấm biểu đồ tăng trưởng của trẻ. Qua đó những trẻ nào tăng cân, giảm cân tôi trao đổi với với phụ huynh để giúp phụ huynh có biện pháp chăm sóc trẻ tốt hơn.
- Bên cạnh đó, được sự chỉ đạo của nhà trường, tôi phối hợp với nhân viên y tế của trường mời những phụ huynh có con em suy dinh dưỡng, thừa cân đến để tư vấn cách chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ. Từ đó giúp phụ huynh hiểu rõ về chế độ dinh dưỡng cần cho trẻ và cho trẻ ăn uống như thế nào để giúp trẻ phát triển một cách cân đối và hoàn thiện nhất.
- Vào các hoạt động hàng ngày tôi chú ý đến việc lồng ghép nội dung giáo dục dinh dưỡng, sức khỏe để giúp trẻ biết bảo vệ và giữ gìn sức khỏe của mình.Ví dụ: chủ đề “ Bản thân” tôi giáo dục trẻ biết giữ gìn các bộ phận cơ thể sạch sẽ, tắm gội thường xuyên để phòng tránh một số bệnh cho cơ thể.
- Thực hiện chỉ đạo của ngành về thực hiện chuyên đề “ Phát triển vận động” cho trẻ mầm non, tôi đặc biệt chú ý và rèn luyện trẻ thường xuyên giúp trẻ phát triển cơ thể một cách cân đối, khỏe mạnh, khéo léo, nhanh nhẹn.
*Thể dục sáng : tôi cho trẻ thực hiện thường xuyên vào mỗi buổi sáng, trẻ thực hiện các bài tập phát triển nhóm cơ, hô hấp- tập với gậy, vòng, nơ, hoa kết hợp với nhạc được thay đổi theo từng chủ đề giúp trẻ rất thích thú tham gia luyện tập. Bên cạnh đó trẻ còn được tắm nắng, hít thở không khí trong lành giúp cơ thể trẻ sảng khoái, tăng sức đề kháng giúp trẻ bước vào ngày học mới đầy tự tin.
* Giờ thể dục : Được tôi đặc biệt chú ý. Khi tổ chức giờ dạy, tôi luôn chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, dụng cụ cho trẻ thực hiện. Để trẻ cảm thấy tự tin, tôi chú trọng phần làm mẫu kỹ và hướng dẫn trẻ nắm bắt các động tác để trẻ mạnh dạn khi thực hiện. Tôi luôn đưa ra nội dung bài tập từ dễ đến khó, cho trẻ vận động theo nhóm để cô giáo dễ quan sát và đưa ra yêu cầu phù hợp với đối tượng trẻ giúp trẻ cảm thấy tự tin, không chán nản.
1.2.2. Chuẩn bị về mặt trí tuệ
Hoạt động học tập là hoạt động chủ đạo của trẻ ở trường phổ thông và nó đòi hỏi người học một sự lao động trí tuệ thực sự, một khả năng hoạt động nhận thức và năng lực trí tuệ nhất định. Chính vì vậy, mà việc chuẩn bị cho trẻ sẵn sàng về mặt trí tuệ cho hoạt động học có ý nghĩa cực kì to lớn.
- Dạy trẻ biết tập trung chú ý trong giờ học:
+ Để giúp trẻ giải quyết nhiệm vụ học tập tốt, tôi luôn chú ý rèn luyện cho trẻ biết tập trung chú ý vào những vấn đề cần nhận thức. Trong các hoạt động hàng ngày, tôi luôn tạo điều kiện giúp trẻ chú ý từ không chủ định sang chú ý có chủ định.
Ví dụ : giờ kể chuyện, sau khi nghe cô kể, tôi giao nhiệm vụ cho các cháu phải nhớ tên câu chuyện, tên nhân vật, nội dung câu chuyện và phải kể lại được câu chuyện cho các bạn nghe.
+ Hơn nữa, như chúng ta đã biết hoạt động học tập ở trường Tiểu học diễn ra trong thời gian khá dài. Vì vậy tôi luôn cho trẻ biết duy trì sự tập trung chú ý của mình trong một thời gian cần thiết trong các hoạt động. Bên cạnh đó tôi cũng tập cho trẻ hoàn thành dứt điểm công việc trong một thời gian nhất định: chơi trong bao lâu, thực hiện công việc đó trong bao lâu thì kết thúc,…điều này rất cần thiết cho trẻ khi lên lớp một, nó giúp cho trẻ hoàn thành công việc của người học sinh khi lên lớp một.
- Phát triển hoạt động nhận cảm: Để giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, tạo tiền đề cần thiết cho việc học tập của trẻ sau này, tôi rèn cho trẻ biết quan sát thế giới xung quanh . Qua đó giúp trẻ nhận biết những thuộc tính cơ bản, đặc trưng của đối tượng, phân biệt sự vật hiện tượng này với sự vật hiện tượng khác.
Ví dụ : Chú Thỏ thì tai dài, mắt hồng; chú Hươu cao cổ thì có cái cổ cao thật là cao và da thật đặc biệt....
- Phát triển khả năng tư duy cho trẻ: Ở mẫu giáo bé thì tư duy trực quan hành động chiếm ưu thế nhưng ở mẫu giáo lớn thì tư duy trực quan hình tượng chiếm ưu thế. Vì vậy để phát triển tư duy hình tượng cho trẻ tôi luôn chú ý cung cấp cho trẻ các biểu tượng đa dạng, dồi dào về thế giới xung quanh giúp trẻ hệ thống hóa, chính xác hóa những biểu tượng đó.
Ví dụ: ở mẫu giáo bé trẻ nhận biết xe ô tô qua hình dạng nhưng ở lớp 5 tuổi khi nói ô tô thì trẻ sẽ hình dung trong đầu rằng đó là cái gì? Dùng để làm gì?....
- Phát triển kỹ năng hoạt động trí óc đơn giản cho trẻ như so sánh sự giống nhau hay khác nhau của hai hay nhiều sự vật, hiện tượng; đối chiếu về kích thước; hỏi và thử trả lời; đếm số lượng, phân chia, tạo nhóm,.....
- Định hướng vào môi trường xung quanh
Khả năng định hướng về không gian và thời gian là một biểu hiện của sự phát triển trí tuệ. Nó không chỉ giúp trẻ thích ứng với môi trường sống mà còn là điều kiện giúp trẻ tiếp thu, lĩnh hội kiến thức ở phổ thông.
+ Định hướng trong không gian:
Cuối tuổi mẫu giáo phần lớn trẻ đã định hướng được trên- dưới, trước- sau, trái - phải nhưng lớp tôi vẫn còn nhiều trẻ nhầm lẫn, chưa phân biệt bên trái, phải. Vì vậy trong quá trình tổ chức cho trẻ chơi, học tập tôi thường xuyên rèn luyện cho trẻ tập sử dụng tay trái, tay phải để giải quyết nhiệm vụ chơi, học tập. Vì nếu trẻ không phân biệt được vị trí trong không gian thì sẽ khó khăn hơn trong việc tiếp thu kiến thức ở các môn học.
Ví dụ: những chữ cái p, q, d, b chỉ khác nhau về vị trí các nét, các chữ cái trong không gian. Nếu trẻ nào xác định vị trí trong không gian tốt sẽ đọc, viết dễ dàng mà không bị nhầm lẫn.
Trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, tổ chức trò chơi, tiết học tôi luôn đặt ra nhiệm vụ mà trẻ phải dựa vào một vật chuẩn nào đó để giải quyết nhiệm vụ, đồng thời tăng dần độ khó, phức tạp để phát triển khả năng định hướng trong không gian của trẻ.
Ví dụ: phái trên bên phải cái tủ có gì? Phía dưới bên trái cái bảng có gì,…
*Định hướng về thời gian:
+ Dạy trẻ biết các thời điểm trong ngày: sáng - chiều- tối -đêm. Ví dụ : buổi sáng mặt trời mọc, mọi người chuẩn bị đi làm.
+ Dạy trẻ biết các ngày trong tuần: trẻ biết được một tuần có 7 ngày, bắt đầu là thứ 2 và cuối cùng là chủ nhật. Cuối tuần mọi người được nghỉ ngơi, giải trí.
+ Dạy trẻ biết đặc điểm nổi bật của các màu trong năm dựa vào đặc điểm thời tiết. Ở miền Bắc có 4 mùa : xuân, hạ, thu, đông. Ở miền Nam có mùa khô và mùa mưa.
+ Cung cấp cho trẻ một số ngày đặc biệt trong năm: Tết nguyên đán, Tết trung thu, ngày Quốc tế Thiếu nhi, ngày khai giảng, ngày sinh nhật Bác,…
+ Dạy trẻ một số hiểu biết về môi trường gần gũi xung quanh như nắng, mưa, nóng, lạnh, thứ bậc trong gia đình,....
1.2.3) Chuẩn bị về mặt ngôn ngữ
Trong việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một , việc phát triển ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ cho trẻ là việc làm cần thiết. Vì vậy trong các hoạt động hàng ngày tôi luôn chú ý cung cấp cho trẻ vốn từ, giúp trẻ hiểu ý nghĩa của từ, khuyến khích trẻ hoạt động lời nói một cách tích cực.
Trong các hoạt động học tập, hoạt động vui chơi, giao tiếp với bạn bè, tôi luôn khuyến khích trẻ phát biểu ý kiến, bày tỏ suy nghĩ của bản thân, trao đổi, thảo luận với các bạn để giúp trẻ mạnh dạn, tự tin.
Thông qua hoạt động LQCC, tôi rèn cho trẻ cách phát âm chuẩn xác 29 chữ cái. Hoạt động này tương đối khô khan so với các hoạt động khác, để giúp trẻ hứng thú, khắc sâu những kiến thức vừa học tôi lồng ghép phương pháp “ học bằng chơi, chơi mà học” giúp trẻ học một cách nhẹ nhàng mà say mê.
VD: Ở chủ đề Những con vật bé yêu, tiết làm quen với chữ: i,t,c thay vì chỉ đơn giản gắn tranh có chứa từ: con khỉ, con tôm, cá chép … thì tôi tìm những hình ảnh động trong máy vi tính như: khỉ con đang trèo cây hái quả; đàn tôm bơi lội, đàn cá chép bơi trong ao … Sau đó cho trẻ gọi tên các con vật và trẻ trả lời chúng đang làm gì? Rồi mới cho các con chữ chạy lên, trẻ được quan sát trên máy sẽ làm trẻ thích thú và dẫn đến việc trẻ tập trung cao hơn, tiếp theo cô khéo léo đặt những câu hỏi và dẫn đưa trẻ vào bài cách say mê, nhẹ nhàng.
Thông qua hoạt động LQVH tôi chú trọng cung cấp từ mới, từ khó ở các bài thơ, câu chuyện để giúp trẻ hiểu sâu nội dung. Tôi chú trọng việc cho trẻ kể lại chuyện, đọc thơ cá nhân, kể chuyện sáng tạo theo chủ đề, đóng kịch. Qua đó giúp trẻ thể hiện lời nói, cử chỉ của nhân vật, nhớ lại câu chuyện, bài thơ từ đó giúp mở rộng vốn từ cho trẻ, cách sử dụng câu, trình bày ý kiến của mình bằng ngôn ngữ, học cách thể hiện văn hóa khi nói, giúp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
- dụ: Trẻ đóng vai ông già, bà già… cùng nhau nhổ củ cải , qua đó giúp trẻ thể hiện lời nói, cử chỉ của từng nhân vật, giúp trẻ nhớ lại chuyện.
Ngoài ra lớp tôi cũng còn một số trẻ hay nói đớt, nói ngọng. Vì vậy tôi luôn chú ý nghe trẻ nói để phát hiện và sửa sai kịp thời, uốn nắn cho những trẻ nói ngọng, nói đớt, nói tiếng địa phương. Ví dụ : Cháu- chéo, âm l-n, ch- tr,…
- cách làm như vậy, tôi thấy trẻ lớp tôi phát âm chuẩn, tốt hơn, vốn từ tăng lên, cơ cấu ngữ pháp và ngôn ngữ mạch lạc tăng lên rõ rệt. Trẻ mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp..
1.2.4) Chuẩn bị về mặt tình cảm- xã hội:
Sự phát triển về mặt tình cảm- xã hội là tiền đề quan trọng cho việc học và phát triển toàn diện nhân cách của trẻ sau này. Vì vậy tôi luôn chú ý hình thành cho trẻ một số chuẩn mực về hành vi đạo đức, xã hội phù hợp với yêu cầu xã hội như những hành vi đúng mực trong lớp, ở trường Mầm non, gia đình, nơi công cộng như đi ra vào lớp phải xin phép cô, tự nhặt rác trong sân trường, bỏ rác đúng nơi quy định,….
Đồng thời tôi thiết lập cho trẻ hàng loạt các mối quan hệ mới như : quan hệ giữa trẻ với người lớn, quan hệ giữa trẻ với nhau,…Cho trẻ làm quen một số hành vi đạo đức và ứng xử về những mối quan hệ ở trường Tiểu học ở Mầm non sẽ giúp trẻ thích ứng nhanh chóng khi lên lớp một.
Giáo dục trẻ có những tình cảm đạo đức như lòng nhân ái, sự cảm thông, chia sẻ và yêu thương mọi người.
- dụ: Ở chủ đề “ Gia đình” thông qua hoạt động “Mái ấm tình thương”, tôi đã cho trẻ thực hiện trang trí ngôi nhà theo ý tưởng của trẻ, tôi là người gợi ý để trẻ sáng tạo khi thực hiện, sau đó cô trò cùng nhận xét: Hôm qua cô muốn các con chuẩn bị quà để tặng các bạn, vậy các con sẽ tặng bạn những gì? (Con tặng bạn ngôi nhà). Sau khi tổ chức thành công hoạt động “Mái ấm tình thương”, cô và trò cùng hát bài “ Ngôi nhà mơ ước”. Thông qua hoạt động này, tôi đã gợi được ở trẻ lòng nhân ái, sẵn sàng chia sẻ, giúp đỡ bạn bè.
1.2.5) Chuẩn bị về mặt thẩm mỹ cho trẻ.
Sự chuẩn bị toàn diện cho trẻ không thể không nhắc tới sự chuẩn bị về mặt thẩm mỹ bên cạnh trẻ có cơ thể khỏe mạnh, có những quy tắc ứng xử phù hợp với mọi người, có sự hiểu biết về cuộc sống xung quanh. Thông qua các tiết học, tiết khám phá tôi luôn giáo dục cho trẻ thích tìm hiểu và biết bộc lộ cảm xúc phù hợp trước vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống, các tác phẩm nghệ thuật. Thông qua những giờ hoạt động âm nhạc giáo dục trẻ thích nghe nhạc, nghe hát, chăm chú lắng nghe và nhận ra những giai điệu khác nhau của bài hát, của bản nhạc. Giáo dục trẻ hát đúng và biết thể hiện sắc thái tình cảm qua các bài hát mà trẻ yêu thích. Giáo dục trẻ biết vận động nhịp nhàng, phù hợp với nhịp điệu của bài hát, biết sử dụng các dụng cụ âm nhạc để gõ theo tiết tấu của bài hát. Ví dụ: với loại tiết dạy trẻ vận động theo tiết tấu chậm như dùng các dụng cụ âm nhạc, chỉ ngón tay, lắc đầu,…tôi còn sáng tạo ra hình thức cho trẻ khiêu vũ và một bạn khác đánh đàn ( đàn được làm từ tấm nhựa và giấy đêcan) để thay đổi hình thức cũng như phát huy khả năng sáng tạo của trẻ, cuốn hút các trẻ khác hăng say, tự tin, nổ lực mình trước đám đông.
Tôi dạy trẻ biết chọn và sử dụng các nguyên vật liệu đa dạng, biết phối hợp màu sắc để tạo ra sản phẩm tạo hình có nội dung, bố cục, màu sắc hài hòa.
Ví dụ: Tôi tận dụng các nguyên vật liệu : hộp sữa, hộp bánh, lõi giấy vệ sinh, thìa sữa chua, chai nước khoáng,…cho trẻ làm xe , cột đèn giao thông, mô hình sa bàn,… phục vụ cho tiết học giúp trẻ vô cùng hứng thú .
1.2.6) Chuẩn bị tâm lý và một số kỹ năng cho hoạt động học tập
Ở trường Mầm non, cháu luôn được cô giáo chăm sóc chu đáo, còn khi vào lớp một thì phải tự lập hoàn toàn trong mọi hoạt động. Vì vậy tôi luôn rèn cho trẻ một số thói quen cơ bản để trẻ tự làm như: tự sắp xếp bàn ghế khi học, tự lấy bút vở khi học, ngồi học đúng tư thế,…để giúp trẻ thích ứng với hoạt động mới, tránh được những bỡ ngỡ khi vào lớp một.
Bên cạnh đó tôi luôn chú ý đến kỹ năng lao động tự phục vụ của trẻ. Từ những việc nhỏ nhất như để dép đúng nơi quy định, tự cởi áo khoát, treo cặp đúng nơi quy định, rửa tay khi tay bẩn,…những điều này tưởng chừng nhỏ nhặt nhưng có ý nghĩa vô cùng đối với trẻ.
Ngoài ra, việc chuẩn bị về mặt tinh thần cũng là một yếu tố quyết định cho những thành công của trẻ để chuẩn bị vào lớp một. Trong các hoạt động hàng ngày tôi luôn tạo cho trẻ có một tinh thần tốt, luôn tự tin trong mọi hoạt động. Tôi luôn khuyến khích, động viên trẻ cố gắng thực hiện tốt yêu cầu, công việc của cô đưa ra. Bạn nào thực hiện tốt sẽ được thưởng một bông hoa, bạn nào nhiều bông hoa thì cuối năm sẽ nhận được nhiều phần thưởng và sẽ được lên lớp một. Qua thời gian thực hiện biện pháp này, tôi thấy trẻ lớp tôi có được những kỹ năng cơ bản, biết kiên trì, tự làm những việc vừa sức và luôn luôn cố gắng để được cô khen.
1.3) Tạo môi trường cho trẻ 5 tuổi vào lớp một
Việc tạo môi trường trong lớp rất quan trọng, đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt, sáng tạo để kích thích sự hứng thú , tập trung chú ý của trẻ.
- Môi trường chữ viết: Trang trí môi trường chữ viết trong lớp phong phú để trẻ được “ tắm mình trong chữ viết” và giúp trẻ làm quen với việc đọc, viết một cách tự nhiên. Các góc chơi ở trong lớp tôi cắt các chữ cái in thường, viết thường, in hoa để trẻ được đọc, được làm quen mọi lúc mọi nơi. Đó là những góc chơi ở trong lớp như góc sách, góc thư viện,…
Ở từng chủ đề tôi trang trí tranh ảnh về chủ đề trẻ đang học, dưới tranh ảnh có các chữ viết to để trẻ có thể đọc và hiểu mình đang học ở chủ đề gì.
Tại góc sách tôi trang bị sách tập tô, giấy, vở để trẻ tự do viết theo ý thích. Cứ mỗi ngày một ít trẻ dần dần biết các chữ cái, các từ.
Ở góc chơi như góc phân vai, trẻ chơi trò chơi bán hàng, bác sĩ… tôi cho trẻ dùng viết ghi tên mặt hàng, hay tên bệnh nhân, tên thuốc .. . nét chữ của trẻ còn nguyệch ngoạc nhưng qua đó giúp trẻ ghi nhớ, tưởng tượng lại kí hiệu của chữ. Từ đó giúp trẻ nhận dạng được một cách chính xác chữ cái, nhận được chữ cái trong tập hợp các chữ cái tạo ra trong từ, câu. Cho trẻ phát âm chữ cái đó, hoặc điền chữ cái còn thiếu trong tên của mình hoặc cho trẻ tìm tên bạn trong lớp có chữ cái đầu là chữ : a, d, t…Qua đó tôi thấy trẻ nhận biết chữ cái nhanh hơn, có thể học chữ cái mọi lúc mọi nơi.
- Cùng với việc tạo môi trường LQCC, tôi chú ý xây dựng môi trường cho trẻ LQVT xung quanh lớp học. Góc “ bé vui học toán” tôi trang trí góc mở cho trẻ hoạt động. Học đến chủ đề nào, tôi cho trẻ vẽ, cắt, xé dán các hình ảnh, con số phù hợp và gắn số tương ứng. Qua đó trẻ được rèn kỹ năng thêm , bớt, phân chia ngay tại góc chơi , giúp trẻ khắc sâu các kiến thức toán học. Ngoài ra tôi cũng chú ý đến việc thu hút trẻ làm đồ dùng sáng tạo cùng cô để phục vụ cho tiết học. Qua đó tôi thấy trẻ có một số kiến thức toán học cơ bản và chủ động, tích cực tham gia các hoạt động cùng cô để tạo ra sản phẩm học tập.
1.4) Cho trẻ làm quen trước môi trường Tiểu học
Để chuẩn bị tâm lý cho trẻ sẵn sàng bước vào lớp 1, việc cho trẻ làm quen với trường Tiểu học là rất cần thiết. Đó là một việc làm vô cùng quan trọng mà giáo viên phải định hướng, tác động vào suy nghĩ của trẻ.
Thông qua chủ đề “ Trường Tiểu học”, tôi cho trẻ làm quen với đồ dùng, sách vở, một số hoạt động ở trường Tiểu học, cho trẻ xem đĩa hình về các hoạt động ở trường Tiểu học, tranh ảnh về trường Tiểu học,… qua đó cung cấp cho trẻ những hiểu biết ban đầu về nơi mà trẻ sẽ học tập sắp tới.
Thông qua các môn học : GDÂN, LQVH ở chủ đề Trường Tiểu học, tôi cho trẻ làm quen với trường tiểu học qua các câu chuyện, bài thơ, bài hát như: “Bé vào lớp 1”, “chào lớp 1”, “lớp chúng mình”, “em yêu trường em”,…Qua đó giúp trẻ hiểu và gần gũi hơn với trường Tiểu học, biết thêm nhiều điều mới lạ, hấp dẫn và nảy sinh lòng mong muốn trở thành học sinh lớp 1. Qua cách làm như vậy thấy trẻ lớp tôi rất hào hứng, luôn cố gắng để được vào lớp 1.
Sau hơn 2 năm áp dụng các biện pháp trên tôi thấy trẻ rất ngoan, có những kiến thức, kỹ năng cần thiết cho việc học tập.
Cuối tháng 01/2016 tôi đã tiến hành khảo sát 30 cháu lớp tôi giảng dạy . Kết quả như sau:
|
Những yếu tố cần chuẩn bị
|
Số lượng
|
Tỷ lệ( %)
|
|
Hứng thú đi học, mong muốn trở thành người học sinh
|
30
|
100
|
|
Khả năng Ngôn ngữ
|
24
|
80
|
|
Khả năng nhận thức
|
26
|
87
|
|
Thể lực
|
24
|
80
|
|
Về thẫm mỹ
|
22
|
73
|
|
Khả năng ứng xử với mọi người
|
25
|
83
|
|
Có một số thói quen cần thiết trong sinh hoạt, học tập
|
28
|
93
|
|
Khả năng định hướng trong không gian, thời gian
|
25
|
83
|
|
Hiểu biết nhất định về thế giới xung quanh
|
26
|
87
|
Qua kết quả khảo sát của lớp cho ta thấy hiệu quả cao khi áp dụng các giải pháp mới vào việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 .
2. Khả năng áp dụng:
- Thời gian áp dụng có hiệu quả từ tháng 9 năm 2013 đến tháng 01 năm 2016
- Các biện pháp tôi nêu trên phù hợp với khả năng của giáo viên và phù hợp với tâm sinh lý của trẻ mẫu giáo, có tác động tích cực đến các bậc phụ huynh, dễ vận dụng rộng rãi trong nhà trường và với bậc học mầm non.
3. Lợi ích kinh tế - xã hội
Sử dụng các biện pháp trên đảm bảo lợi ích về kinh tế, không tốn kém nhiều về tiền bạc, chất lượng dạy và học được nâng cao.
Tác động tốt đến nhận thức của phụ huynh, làm cho phụ huynh tích cực hơn trong việc tham gia phối hợp cùng giáo viên để chuẩn bị những điều kiện cần thiết giúp trẻ bước vào lớp một một cách tự tin, vững vàng.
Trong suốt thời gian áp dụng các biện pháp mới vào việc chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp một, tôi đã thu được một số kết quả sau:
- Kết quả trên trẻ:
+ Trẻ khỏe mạnh, mạnh dạn, tự tin, có ý thức tham gia các hoạt động của lớp, của trường, có những kiến thức và kỹ năng cơ bản cho việc học tập. Có ý thức tự phục vụ bản thân, tự làm một số việc vừa sức. Chấp hành tốt nội quy và quy định của lớp.
+ Vốn từ phong phú, diễn đạt mạch lạc. Ngồi học đúng tư thế, biết cách cầm bút, nắm chắc 29 chữ cái và phát âm chuẩn 29 chữ cái.
+ Trẻ thích đi học và có những kỹ năng sống cần thiết.
+ Về bản thân: tôi yên tâm tập trung vào công tác chăm sóc, giáo dục trẻ, không còn phụ huynh hỏi bao giờ cháu biết đọc, biết viết, tạo điều kiện cho tôi tập trung vào công tác chuyên môn . Tôi luôn soạn được nhiều giáo án hay, được Ban giám hiệu đánh giá cao , tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin. Sử dụng nhiều biện pháp, nhiều thủ thuật sư phạm để thu hút trẻ vào hoạt động nhẹ nhàng hơn, kích thích được óc sáng tạo, nhanh nhẹn và hoạt bát ở trẻ.
- Về phía phụ huynh: Nhận thức được ý nghĩa của việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một là một vấn đề cấp bách và cần thiết. Phụ huynh hiểu rõ và không còn nôn nóng cho con đi học trước chương trình lớp một . Phụ huynh rất tin tưởng và phối hợp cùng giáo viên trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ.
Tuy nhiên lớp tôi vẫn còn một số ít cháu rụt rè chưa thật sự mạnh dạn, tự tin trong các hoạt động ở lớp. Tôi sẽ tiếp tục thực hiện đề tài này cho đến cuối năm học với mục đích giúp trẻ lớp tôi mạnh dạn , tự tin, có một tâm thế vững vàng nhất để bước vào lớp một.
PHẦN C: KẾT LUẬN
Qua nhiều năm liên tục dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi, tôi nhận thấy chuẩn bị cho trẻ vào lớp một có ý nghĩa vô cùng quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, thực hiện được mục đích của bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi, góp phần đẩy mạnh và hoàn thành công tác phổ cập mầm non cho trẻ em 5 tuổi của đơn vị. Để chuẩn bị tốt cho trẻ 5 tuổi vào lớp một theo tôi giáo viên cần sử dụng một số biện pháp sau:
- Khảo sát thực tế kiến thức, kỹ năng đầu vào của lớp để có hướng chuẩn bị cho phù hợp.
- Thực hiện tốt công tác tuyên truyền với các bậc phụ huynh để phụ huynh hiểu chuẩn bị cho trẻ vào lớp một là chuẩn bị những gì chứ không phải viết bài, làm toán như trước đây.
- Tạo tâm thế thật tốt cho trẻ để trẻ có thể lĩnh hội các mặt phát triển một cách toàn diện nhất.
- Tạo môi trường chữ viết, môi trường toán học giúp trẻ làm quen dần với các con số, chữ cái, chữ viết.
- Cho trẻ làm quen trước môi trường lớp một để khỏi bỡ ngỡ trước khi vào trường.
* Để tiếp tục nâng cao hiệu quả của việc chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp một đạt hiệu quả cao tôi xin có kiến nghị:
Khuyến khích giáo viên nghiên cứu, tìm tòi, thiết kế những giáo án hay có ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giảng dạy.
Nghiêm cấm tuyệt đối việc giáo viên dạy trẻ trước chương trình lớp một.
Cần tổ chức các tiết thao giảng, các tiết dạy tốt và mời phụ huynh tham dự để phụ huynh thấy được tầm quan trọng trong việc phối hợp cùng với giáo viên trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ.