1. Nội dung của sáng kiến
7.1.1. Cơ sở lý luận khoa học liên quan đến hình thành những biểu tượng sơ đẳng ban đầu về toán cho trẻ
Nhà giáo dục Xô Viết vĩ đại A.X.Macarenco có nói: “Những gì mà trẻ em không có được trước 5 tuổi thì sau này rất khó hình thành”. Thật vậy, việc hình thành biểu tượng về toán sơ đẳng cho trẻ 5-6 tuổi là một trọng tâm những nội dung lớn của chương trình giáo dục cho trẻ mầm non, nhằm phát triển trí tuệ và các mặt khác của nhân cách toàn diện, góp phần quan trọng vào việc chuẩn bị cho trẻ học toán ở trường phổ thông.
Toán học đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của trẻ, giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh về các mối quan hệ, về số lượng, kích thước, hình dạng, vị trí không gian. Thông qua việc dạy trẻ làm quen với toán giúp trẻ hình thành và phát triển các năng lực trí tuệ: cảm giác, tư duy, ngôn ngữ, phát triển và thúc đẩy quá trình tâm lí: Ghi nhớ, chú ý, tưởng tượng, …
Hơn nữa thông qua môn học làm quen với toán còn góp phần hình thành khả năng nhận thức thế giới xung quanh về các mối quan hệ: Số lượng, hình dạng, kích thước. Qua đó giáo dục trẻ tinh thần đoàn kết, biết giup đỡ và chia sẻ với bạn.
Toán học là môn học đòi hỏi độ chính xác cao, vì thế qua môn học này giúp rèn luyện tính cẩn thận, chính xác ở trẻ. Làm phong phú thêm kinh nghiệm mở rộng năng lực hoạt động của trẻ trong các hoạt động khác.
Để giúp trẻ đạt được những biểu tượng toán sơ đẳng ban đầu cần phải thực hiện theo nguyên tắc giảng dạy có mở rộng (nguyên tắc phát triển). Cần tạo cho trẻ cách nhìn mới, khả năng nhìn mới đối với các vật mà trẻ đã quen thuộc ở thế giới xung quanh.
Trong quá trình hình thành các biểu tượng toán học sơ đẳng cho trẻ, giáo viên giữ vai trò chủ đạo, là người tổ chức, hướng dẫn, điều khiển hoạt động có mục đích học tập của trẻ. Việc tổ chức dạy trẻ đúng lúc và phù hợp với đặc điểm, lứa tuổi cho trẻ đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển trí tuệ cho trẻ mầm non. Thông qua quá trình dạy học như vậy, trẻ sẽ nắm được những kiến thức sơ đẳng về tập hợp con số, phép đếm, về kích thước và hình dạng các vật, trẻ biết định hướng trong không gian và thời gian, trẻ nắm được phép đếm, các cách thêm bớt tạo sự bằng nhau, cách xắp xếp theo quy tắc, nhận biết to hơn, nhỏ hơn qua đồ vật ..v..v..Các “tiết học toán” với trẻ còn có vai trò đặc biệt trong sự phát triển hứng thú và những kỹ năng nhận biết cho trẻ. Sự hứng thú của trẻ chính là thái độ tích cực với thế giới xung quanh của những hiện tượng. Có cố gắng vượt qua giới hạn của những điều đã biết. Nó còn thể hiện ở sự luôn cố gắng mở rộng sự hiểu biết và ứng dụng nó một cách sáng tạo vào những mục đích mang tính lý luận và thực hành. Sự hứng thú của trẻ thể hiện ở sự thích thú tích cực nhận thức, thực hiện các nhiệm vụ khác nhau, nhiệm vụ của nhà sư phạm trước tiên là tạo sự hứng thú cho trẻ để phát huy một cách cao nhất tính tích cực nhận thức cho trẻ.
Trẻ sinh ra và lớn lên giữa thế giới của các sự vật và hiện tượng đa dạng. Ngay từ nhỏ trẻ đã được tiếp xúc và làm quen với những nhóm vật có màu sắc, kích thước và số lượng phong phú, với các âm thanh chuyển độngcó ở xung quang trẻ Trẻ lĩnh hội số lượng của chúng bằng các giác quan khác nhau như: Thị giác, thính giác, giác quan vận động…
Trẻ mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi có khả năng phân tích chính xác các phần tử của tập hợp, các tập con trong tập lớn. Trẻ khái quát được một tập lớn gồm nhiều tập con và ngược lại nhiều tập hợp riêng biệt có thể gộp lại với nhau theo một đặc điểm chung nào đó để tạo thành một tập lớn. khi đánh giá độ lớn của các tập hợp, trẻ mẫu giáo lớn ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như: màu sắc, kích thước, vị trí sắp đặt của các phần tử của tập hợp.
Hoạt động đếm của trẻ mẫu giáo lớn đã phát triển lên một bước mới, trẻ rất thích đếm và phần lớn trẻ nắm được trình tự của các số từ 1- 10, thậm trí còn nhiều số hơn nữa. Trẻ biết thiết lập tương ứng 1:1 trong quá trình đếm, mỗi từ số ứng với một phần tử của tập hợp mà trẻ đếm. Trẻ không chỉ hiểu rằng, khi đếm thì số cuối cùng là số kết quả ứng với toàn bộ nhóm vật, mà trẻ còn bắt đầu hiểu con số chỉ là chỉ số cho số lượng phần tử của tất cả các tập hợp có cùng độ lớn không phụ thuộc vào những phụ thuộc vào những đặc điểm, tính chất cũng như cách sắp đặt của chúng.
Trẻ 5- 6 tuổi bắt đầu hiểu mối quan hệ thuận nghịch giữa các số liền kề của dãy số tự nhiên(mỗi số đứng trước nhỏ hơn số đứng sau một đơn vị và mỗi số đứng sau lớn hơn số đứng trước một đơn vị). Kỹ năng đếm của trẻ ngày càng trở nên thuần thục, trẻ không chỉ đếm đúng số lượng các nhóm vật mà còn cả các âm thanh và động tác, qua đó trẻ hiểu sâu sắc vai trò của số kết quả. Mặt khác, trẻ không chỉ đếm từng vật mà còn đếm từng nhóm vật, qua đó trẻ hiểu sâu sắc hơn ý nghĩa của các khái niệm đơn vị – đơn vị phép đếm có thể là các nhóm vật chứ không chỉ là từng vật riêng lẻ.
Hơn nữa dưới tác động của dậy học, trẻ lớn không chỉ biết đếm xuôi mà còn biết đếm ngược trong phạm vi 10, trẻ nhận biết các số từ 1-10. Trẻ hiểu rằng mỗi con số không chỉ được diễn đạt bằng lời nói mà còn có thể viết, và muốn biết được số lượng các vật trong nhóm không nhất thiết lúc nào cũng phải đếm, mà đôi lúc chỉ cần nhìn con số biểu thị số lượng của chúng. Việc cho trẻ làm quen với các con số có tác dụng phát triển tư duy trìu tượng cho trẻ, phát triển khả năng trừu suất số lượng khỏi những vật cụ thể, dậy trẻ thao tác với các ký hiệu con số.
Như vậy cần tiếp tục phát triển biểu tượng về tập hợp cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, bước đầu cho trẻ làm quen với một số phép tính trên tập hợp, điều đó tạo cơ sở cho trẻ học các phép tính đại số sau này ở trường phổ thông. Tiếp tục dạy trẻ phép đếm trong phạm vi 10, trẻ lớn không chỉ đếm từng vật riêng lẻ, mà còn đếm từng nhóm vật. Nhờ vậy mà tư duy của trẻ tiếp tục được phát triển, giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn khái niệm đơn vị, tạo tiền đề cho trẻ hiểu bản chất của các phép tính đại số mà trẻ sẽ học ở trường phổ thông.
Đặc điểm phát triển những biểu tượng về số lượng, con số và phép đếm của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi
Nội dung hình thành cho trẻ mẫu giáo lớn 5-6 tuổi các biểu tượng về số lượng, con số và phép đếm cần hướng tới việc củng cố và làm sâu sắc hơn những kiến thức, kỹ năng mà trẻ đã được học từ các lớp trước. Hơn nữa nội dung dạy trẻ phải có tác dụng thúc đẩy sự phát triển trí tuệ và tư duy toán học cho trẻ nhỏ. Ngay từ các lớp mẫu giáo bé và nhỡ, trẻ đã được làm quen với các bài tập học cách phân tách các tập con trong tập lớn theo dấu hiệu như: mằu sắc, kích thước, hình dạng… Trẻ đã nắm được các biện pháp so sánh độ lớn của các tập hợp hoặc các tập con trong tập lớn bắng cách thiết lập mối tương ứng 1:1 giữa các phần tử của các tập hợp hoặc của các tập con, xác định mối quan hệ của chúng và diễn đạt mối quan hệ đó bằng lời nói. Trẻ đã nắm được kỹ năng đếm trong phạm vi 5, xác định số lượng các phần tử trong tập hợp hay số các tập con trong tập lớn bằng phép đếm và phản ánh độ lớn của tập hợp bằng từ số.
Ở lớp mẫu giáo lớn, giáo viên cần tiếp tục phát triển biểu tượng về tập hợp cho trẻ. Nếu trẻ bé va nhỡ thường nhận biết tập hợp theo các dấu hiệu bên ngoài dễ nhận thấy như: màu sắc, kích thước, hình dạng, thì trẻ mẫu giáo cần nhận biết các tập hợp theo những dấu hiệu phức tạp hơn. Ví dụ: trẻ phân loại đồ chơi theo vật liệu tạo nên chúng ( đồ chơi bằng nhựa, đồ chơi bằng gỗ… ), sau đó đếm để xác định và so sánh số lượng từng loại đồ chơi.
Trẻ mẫu giáo lớn cần tiếp tục hoc phép đếm xác định số lượng trong phạm vi 10, trẻ được làm quen với cách lập các số tiếp theo 5 số đầu của dãy số tự nhiên (6,7,8,9,10) trên cơ sở so sánh các tập hợp cụ thể có độ lớn bằng nhau hoặc hơn kém nhau một phần tử. Trẻ học cách tạo các tập hợp với số lượng nhất định bằng cách thêm bớt. Trẻ học cách hình thành số tiếp theo từ số đứng trước bằng cách thêm 1 vào số đứng trước, qua đó trẻ hiểu được mối quan hệ giữa các số liền kề thuộc dãy số tự nhiên. Dạy trẻ nhận biết các con số từ 1-10.
Để củng cố và phát triển kỹ năng đếm cho trẻ 5-6 tuổi, cần tổ chức cho trẻ luyện tập đếm các nhóm vật được xếp theo các cách khác nhau trong không gian. Qua luyện tập đếm, kỹ năng đếm của trẻ không chỉ được củng cố và phát triển mà nó còn giúp trẻ hiểu rằng, số lượng của nhóm vật không phụ thuộc vào tính chất của các vật, vào cách sắp đặt của chúng, cũng như vào hướng đếm (đếm từ trái qua phải, từ phải qua trái, từ trên xuống dưới…. ). Cần dạy trẻ đếm tách các nhóm vật có số lượng trong phạm vi 10 theo số lượng mẫu và theo con số cho trước, luyện tập đếm bằng các giác quan khác nhau, nhận biết độ lớn các tập hợp trong phạm vi 10. Các bài luyện tập này đồng thời cũng góp phần phát triển độ nhạy cảm của các giác quan.
Ngoài ra, nội dung dạy trẻ còn hướng vào việc cho trẻ làm quen với các phép biến đổi đơn giản như: thêm, bớt, chia các nhóm đồ vật có số lượng trong phạm vi 10 làm hai phần theo các cách khác nhau. Trên cơ sở đó cho trẻ làm quen với thành phần con số trong giới hạn 10 từ hai số nhỏ hơn, dạy trẻ tạo một tập hợp theo con số cho trước từ hai tập hợp nhỏ hơn
7.1.2. Nội dung và kết quả mong đợi dạy trẻ 5-6 tuổi làm quen khái niệm toán sơ đẳng
* Nội dung
a) Tập hợp, số lượng, số thứ tự và đếm
+ Đếm trong phạm vi 10 và đếm theo khả năng
+ Các chữ số, số lượng và số thứ tự trong phạm vi 10
+ Gộp tách các nhóm đối tượng bằng các cách khác nhau và đếm
b) Xếp tương ứng
- Ghép thành cặp những đối tượng có mối liên quan
c) So sánh, sắp xếp theo quy tắc
- So sánh, phát hiện ra quy tắc sắp xếp và sắp xếp theo quy tắc
- Tạo ra quy tắc sắp xếp.
d) Đo lường
- Đo độ dài một vật bằng các đơn vị đo khác nhau
- Đo độ dai các vật, so sánh và diễn đạt kết quả đo
- Đo dung tích các vật, so sánh và diễn đạt kết quả đo
e) Hình dạng
- Nhận biết, gọi tên khối cầu, khối trụ, khối vuông, khối chữ nhật và nhận
dạng các khối đó trong thực tế.
- Chắp ghép các hình hình học để tạ thành các hình mới theo ý thích và theo yêu cầu.
- Tạo ra một số hình học bằng các cách khác nhau.
g) Định hướng trong không gian và định hướng thời gian
- Xác định vị trí của đồ vật (Phía trước – phía sau; phía trên – phía dưới; phía trái – phía phải) so với bản thân trẻ, với bạn khác, với một vật nào đó làm chuẩn.
- Nhận biết hôm qua, hôm nay, ngày mai.
- Gọi tên các thứ trong tuần.
* Kết quả mong đợi:
a) Nhận biết số đếm, số lượng
- Quan tâm đến các con số như: thích nói về số lượng và đếm hỏi: bao nhiêu?, đây là mấy?
- Đếm trên đối tượng trong phạm vi 10 và đếm theo khả năng
- So sánh số lượng của ba nhóm đối tượng trong phạm vi 10 bằng các cách khác nhau và nói được kết quả: bằng nhau, nhiều nhất, ít hơn, ít nhất.
- Biết gộp và đếm các nhóm đối tượng trong phạm vi 10 và đếm
- Tách một nhóm đối tượng rong phạm vi 10 thành 2 nhóm bằng các cách khác nhau.
- Nhận biết các số từ 5 đến 10 và sử dụng các số đó để chỉ số lượng, số thứ tự.
- Nhận biết các con số được sử dụng trong cuộc sống hàng ngày.
b) Sắp xếp theo quy tắc
- Biết sắp xếp các đối tượng theo trình tự nhất định theo yêu cầu
- Nhận ra quy tắc sắp xếp (mẫu) và sao chép lại.
- Sáng tạo ra mâu sắp xếp và tiếp tục sắp xếp.
c) So sánh 2 đối tượng
- Sử dụng được một số dụng cụ để đo, đong và so sánh, nói kết quả.
d) Nhận biết hình dạng
- Gọi tên, chỉ ra các điểm giống, khác nhau giữa 2 khối cầu và khối trụ, khối vuông và khối chữ nhật
e) Nhận biết vị trí trong không gian và định hướng thời gian
- Sử dụng lời nói và hành động để chỉ vị trí của đồ vật so với vật làm chuẩn.
- Gọi đúng tên các thứ trong tuần, các mùa trong năm.
7.1.3. Thực trạng việc dạy trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi làm quen với biểu tượng toán sơ đẳng
a) Khó khăn
Đồ dùng dạy học chưa phong phú đa dạng về thể loại. Chủ yếu mỗi lớp chỉ có 1 bộ đồ dùng được cấp theo độ tuổi, đồ dùng đồ chơi do giáo viên tự làm chưa có hoặc có rất ít nên chưa thu hút được trẻ tham gia vào các hoạt động. Do giáo viên chưa biết cách tận dụng các đồ chơi làm được để ứng dụng vào các môn học khác nhau, đồ chơi do giáo viên tự làm chưa đảm bảo chất lượng, Chưa biết chọn nguyên vật liệu để làm hay còn làm tạm bợ chỉ để trưng bày nên hiệu quả sử dụng chưa cao.
Môi trường lớp học chưa đẹp mắt, một số lớp chưa xây dựng được môi trường học toán trong lớp. Mà đối với độ tuổi này cần ưu tiên môi trường học toán và chữ cái. Môi trường học tập thân thiện sẽ giúp trẻ có cơ hội học tập nhiều hơn, trẻ hứng thú hơn vào các hoạt động học tập trên lớp. Xây dựng môi trường học toán cần phải đảm bào tính “mở” để trẻ có thể thực hiện các nội dung học tập trong đó. Đa số giáo viên đều dùng keo gắn chết các đối tượng lên tường, nên trẻ không có cơ hội thực hiện thao tác với những đồ dùng đồ chơi đó.
Một số giáo chưa có nhiều kỹ năng trong việc thiết kế các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, còn nặng về cung cấp kiến thức. Đa số giáo viên chưa thiết kế các hoạt động giáo dục theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm mà vẫn dạy trẻ theo lối truyền thống. Những tiết học toán của trẻ còn đơn điệu, chưa thu hút được sự chú ý của trẻ tham gia vào hoạt động.
Trẻ chưa được rèn luyện thường xuyên nên có tình trạng “học trước quên sau”. Vì đặc điểm của trẻ lứa tuổi này là “mau nhớ nhanh quên”. Do vậy các kiến thức cô cung cấp cho trẻ sẽ chóng mờ nhạt và trẻ cũng không có những kĩ năng thao tác với đồ dùng đồ học toán.
Một số trẻ còn nhút nhát chưa dám mạnh dạn tham gia vào các hoạt động; Có thể trẻ chưa biết, chưa hiểu bài nên sợ và ngại không dám phát biểu và nói nên suy nghĩ của mình, vì sợ trả lời sai sẽ bị cô phê bình hoặc các bạn chê cười.
Sự quan tâm đến việc học tập của các con ở một số phụ huynh là chưa đồng đều, có những gia đình quá lo lắng và chỉ muốn con biết đọc biết viết, bên cạnh đó lại có những gia đình chưa quan tâm đúng mức đến việc học tập của con và cho rằng lứa tuổi này chơi vẫn là chính hoặc giao phó trách nhiệm cho giáo viên mà không có sự phối kết hợp. Ngoài ra, còn một số phụ huynh chưa bố trí được thời gian quan tâm đến con, chủ yếu giao cho ông bà đưa đón nên việc trao đổi còn gặp khó khăn.
Khả năng ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy của một số giáo viên con hạn chế. Một số giáo viên trẻ mới ra trường nên chưa có kinh nghiệm, bên cạnh đó một số giáo viên lớn tuổi cập nhật những cái mới còn hạn chế và khả năng ứng dụng công nghệ thông tin còn chưa tốt.
b) Thuận lợi
Bên cạnh những khó khăn trên khi thực hiện cho trẻ làm quen với toán, cũng gặp một số những thuận lợi như:
Được sự quan tâm, tạo điều kiện của các cấp lãnh đạo cùng với sự chỉ đạo sát sao của ban giám hiệu trường MN Kim Long B, luôn đầu tư mua sắm trang thiết bị đồ dùng cho lớp như đồ dùng, học liệu, đồ dùng đồ chơi cho trẻ: Bộ làm quen với toán, bảng con, bảng quay 2 mặt đa năng, …
Được tham gia bồi dưỡng chuyên môn do Sở giáo dục, Phòng giáo dục tổ chức. Trong năm học 2017-2018, Sở giáo dục và đào tạo Vĩnh Phúc cũng như Phòng giáo dục Tam Dương đã tổ chức tập huấn nội dung trương chương trình chăm sóc giáo dục trẻ theo thông tư số 28/2016/TT-BGDĐT, trong đó có chỉnh sửa, bổ sung một số nội dung trong chương trình.
Bản thân có tinh thần tự học cao, yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình trong công việc, say chuyên môn, được trẻ yêu quý, cha mẹ trẻ tin tưởng;
Trẻ được phân lớp theo đúng độ tuổi.
c) Điều tra thực trạng
Qua tìm hiểu và nghiên cứu thực trạng tôi đã xác định được những thuận lợi và khó khăn trên trong việc dạy trẻ làm quen với toán. Để tìm hiểu kĩ hơn về nhận thức của trẻ trong việc làm quen với toán tôi tiến hành khảo khát các nội dung học toán trên trẻ tại lớp 5 tuổi A2 – trường mầm non Kim Long B
BIỂU 1: BIỂU KHẢO SÁT ĐẦU NĂM (Tháng 9/2017)
(Tổng số trẻ khảo sát : 41, số trẻ nam : 21 ; trẻ nữ : 20)
|
TT
|
Nội dung
|
Kết quả
|
|
Tốt
|
Khá
|
TB
|
Yếu
|
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
|
1
|
Tập hợp, số lượng, số thứ tự và đếm
|
8
|
20
|
12
|
29
|
16
|
39
|
5
|
12
|
|
2
|
Xếp tương ứng
|
10
|
24
|
14
|
34
|
11
|
27
|
2
|
5
|
|
3
|
So sánh, sắp xếp theo qui tắc
|
7
|
17
|
12
|
29
|
16
|
39
|
6
|
15
|
|
4
|
Đo lường
|
11
|
27
|
15
|
36
|
13
|
32
|
2
|
5
|
|
5
|
Hình dạng
|
15
|
37
|
16
|
39
|
10
|
24
|
0
|
0
|
|
6
|
Định hướng trong không gian và định hướng thời gian
|
9
|
22
|
11
|
27
|
13
|
32
|
8
|
19
|
Qua khảo sát ban đầu tôi thấy:
Bước đầu trẻ đã có nhận thức toán học nhưng trẻ mới chỉ biết đếm để xác định số lượng và nhận biết số lượng các nhóm đối tượng; phản ánh số lượng nhóm đối tượng bằng từ số, còn khả năng trẻ biết so sánh số lượng các nhóm đối tượng và thêm bớt trong phạm vi 10 nhằm biến đổi số lượng chưa được tốt. Nhiều trẻ chỉ biết đếm theo cô và các bạn chưa biết cách đếm các đối tượng theo đúng trình tự. Khả năng nhận biết các con số chưa cao, vẫn còn có trẻ không nhận được chữ số đã học.
Đặc biệt là kỹ năng định hướng không gian của trẻ còn kém. Trẻ chưa xác định được các phía, các hướng của bạn khác, của đối tượng khác. Hành động của trẻ còn lúng túng, chưa chủ động hay thực hiện một cách bột phát. Cô nói: các con hãy giơ tay phải lên nào, nhiều cháu còn chưa xác định được đâu là tay phải, …Đặc biệt là xác định tay phải, tay trái, và các hướng của bạn khác, của đối tượng khác thì trẻ thực hiện rất kém, chỉ có một số ít bạn thực hiện được, còn lại các cháu đều tỏ ra rất lúng túng.
Còn việc trẻ sắp xếp theo một quy tắc thì một số trẻ còn chưa làm được khi cô nói cách làm cô hướng dẫn mà khi thực hiện thì trẻ vẫn không làm được. Mà nhiều trẻ thực hiện thụ động theo kiểu “sao chép” bắt chước bạn khác chứ chưa hiểu bản chất.
Chính vì vậy, kết quả thể hiện trên trẻ rất thấp và không đồng đều. Vì vậy tôi đưa ra các biện pháp nhằm giúp trẻ tiếp cận được với kiến thức, kỹ năng của môn học.
7.2. Về khả năng áp dụng nội dung của sáng kiến
Trước thực trạng trên, với trách nhiệm là một nhà giáo tôi nhận thấy cần phải có biện pháp nâng cao chất lượng làm quen với biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ mẫu giáo lớn, bởi đây là giai đoạn các bé chuẩn bị bước vào lớp 1. Qua nghiên cứu tôi thấy có rất nhiều biện pháp để nâng cao chất lượng làm quen với toán cho trẻ sau đây tôi xin đưa ra một số giải pháp mà bản thân đã áp dụng có hiệu quả như sau:
7.2.1. Giải pháp 1 : Làm tốt công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của giáo viên, cha mẹ trẻ về tầm quan trọng của môn học
Thực hiện tốt công tác tuyên truyền tới các bậc cha mẹ trẻ nhằm:
+ Nâng cao nhận thức của giáo viên, cha mẹ trẻ về tầm quan trọng của môn học đối với sự phát triển của trẻ;
+ Huy động sự tham gia tích cực của các bậc cha mẹ trẻ và cộng đồng trong công tác giáo dục trẻ ở trường.
Ngay từ buổi họp phụ huynh đầu năm tôi đã đưa ra nội dung tuyên truyền để cha mẹ trẻ thấy được vị trí, vai trò của bậc học mầm non trong hệ thống giáo dục của nước nhà. Cần nhấn mạnh được tầm quan trọng của môn học trong chương trình song song với việc không làm lu mờ các nhiệm vụ khác. Qua đây giúp các bậc phụ huynh nắm bắt được con ở độ tuổi này cần được học những kiến thức gì? Từ đó phụ huynh sẽ yên tâm và phối hợp tốt với giáo viên chủ nhiệm để rèn con hàng ngày, tránh tình trạng dạy con học trước chương trình hay chủ quan quá không trang bị cho con những kiến thức cần thiết để chuẩn bị vào trường phổ thông.
+ Thông qua góc tuyên truyền của lớp, giáo viên có thể thông tin tới cha mẹ trẻ những vấn đề cần trao đổi, cần sự hợp tác, tham gia của các họ.
+ Hàng ngày, tôi dành thời gian để trao đổi trực tiếp với cha mẹ trẻ về những những biểu hiện của trẻ ở lớp, những tiến bộ (dù là rất nhỏ) song cũng có những tác động tích cực tới cha mẹ trẻ và trẻ. Hãy chia sẻ với họ bạn sẽ nhận được rất nhiều sự ủng hộ từ họ. Làm tốt công tác này tôi đã huy động được phụ huynh cùng tham gia trang trí môi trường lớp học, thiết kế và làm đồ dùng dạy học cho lớp.
Nâng cao nhận thức cho giáo viên thông qua sinh hoạt tổ chuyên môn, thông qua hội thảo chuyên đề. Sở dĩ phải làm tốt việc này vì hoàn thành công việc với người có trách nhiệm khác hoàn toàn với những người làm cho xong lần.
7. 2. 2. Giải pháp 2: Xây dựng môi trường học toán
Một môi trường học tập tốt có hiệu quả để trẻ hình thành các biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ, phát huy được trí tưởng tượng, sáng tạo cho trẻ. Chính vì vậy tôi luôn cố gắng tạo ra nhiều đồ dùng, đồ chơi hấp dẫn trang trí xung quanh lớp.
Ví dụ: Tại góc học toán, tôi trang trí các cây với nhiều quả màu sắc khác nhau, và các quả đó được gắn số để tiện cho trẻ học đếm và nhận biết mặt số.
Góc học toán
Chúng ta biết rằng trẻ nhỏ luôn yêu thích cái đẹp, trí tưởng tượng của trẻ là vô cùng phong phú do vậy môi trường học tập xung quanh trẻ là một yếu tố cực kỳ quan trọng kích thích đứa trẻ tư duy và sáng tạo. Ta cần tạo cho trẻ một tâm lý thật thoải mái, coi lớp học như ngôi nhà thân yêu của mình và trong ngôi nhà đó trẻ được tham gia dọn dẹp, trang trí, sáng tạo theo ý mình. Chính vì vậy tôi đã khuyến khích trẻ sưu tầm đồ chơi, tranh ảnh để trang trí lớp học theo chủ đề.
Tôi xây dựng góc toán phong phú, nhiều chủng loại sắp xếp bố trí đồ chơi
gọn gàng, đồ chơi luôn để ở tư thế “mở” để kính thích trẻ hứng thú hoạt động, đồ dùng đồ chơi phải đảm bảo thuận tiện cho thao tác sử dụng, được sắp xếp sao cho dễ lấy, dễ cất và đặc biệt có thể sử dụng vào các môn học và các hoạt động khác. Góc toán phải được bố trí thật nổi, thật đẹp mắt, vừa đảm bảo tính thẩm mỹ, lại vừa đảm bảo tính chính xác.
Các đồ dùng đồ chơi trong góc toán được phân chia thành từng “mảng” riêng biệt: Số lượng, hình khối, không gian, cao thấp, rộng hẹp, sắp xếp theo quy tắc thứ tự.
*Ví dụ: Trong “góc học toán” của lớp tôi đã dán theo mảng và gắn các chữ có số tương ứng, các hình ảnh được trang trí theo chủ đề. Làm dây xúc xích bằng giấy màu và giấy đề can để trang trí lớp treo ở cửa sổ.
7.2.3. Giải pháp 3: Nâng cao chất lượng giờ dạy cho trẻ làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng
Giờ dạy có hiệu quả sẽ giúp hình thành ở trẻ những kiến thức, kĩ năng cần thiết về môn học. Trẻ hào hứng, tích cực tham gia hoạt động, được thực hành, trải nghiệm khám phá và tự tin trong các hoạt động.
Để nâng cao chất lượng giờ dạy cho trẻ làm quen với biểu tượng toán sơ đẳng, trước hết bản thân giáo viên phải nắm chắc được nội dung chương trình cho trẻ 5-6 tuổi làm quen với toán, phương pháp dạy trẻ. Sử dụng chính xác “thuật ngữ toán học”.
+ Sử dụng đồ dùng, đồ chơi đúng cách, và sáng tạo
+ Sử dụng đồ dùng trực quan phải đúng lúc, rõ ràng, dứt khoát để trẻ không lúng túng khi làm theo cô.
+ Khi tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với toán tôi chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, học liệu cho trẻ cũng như nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lí, nhận thức của trẻ. Chú trọng đến hoạt động theo nhóm, cá nhân. Tôi thường dành thời gian cho trẻ suy nghĩ, trả lời và thực hiện, không yêu cầu trẻ phải trả lời ngay. Nếu trẻ chưa trả lời được ngay, tôi động viên, gợi mở để trẻ có thể trả lời được
+ Kết hợp sáng tạo các phương pháp dạy trẻ
Một tiết học hiệu quả, có chất lượng trẻ sẽ mang lại được sự hứng thú, phát huy được tính tích cực của trẻ. Từ đó giúp trẻ yêu thích môn học.
7.2.4. Giải pháp 4: Dạy trẻ học toán mọi lúc mọi nơi và thông qua các môn học khác
Chúng ta không chỉ tạo môi trường toán học cho trẻ ở trong lớp học mà còn tạo cho trẻ bất kỳ thời điểm nào có thể. Toán học không phải là cái gì đó thật cứng nhắc khô khan, chỉ là số, là hình mà toán học có thể là bất kỳ thứ gì ở xung quanh trẻ.
* Vào các giờ hoạt động góc, tôi tổ chức cho trẻ sưu tầm và vẽ, cắt, dán hình ảnh trong sách báo có liên quan đến bộ môn toán để làm “sách”, “tập san” và làm các quyển sách có dạng các hình đã học, tôi cho trẻ sử dụng các khối hình học để xếp tạo thành đồ vật: ô tô, ngôi nhà, tàu hỏa….
Ví dụ: Cho trẻ sưu tập các hộp có dạng các hình khối sau đó cô cùng trẻ sẽ trang trí các chi tiết vào hình khối cho ngộ nghĩnh thành hình người, hình con vât lật đật, hình phương tiện giao thôngvà trưng bày ở lớp với các hình học cũng thế như vậy trẻ sẽ rất thích thú và ghi nhớ được các hình khối.
* Dạy toán cho trẻ qua giờ phát triển thể chất.
Các bé đã quen với việc xếp hàng ngay ngắn. Đối với các bé 5 tuổi tôi yêu cầu các bé điểm số 1-2 theo từng hàng từ đầu đến hết hàng . Qua giờ học này giúp các bé biết cách đếm theo quy tắc 1-2 và ghi nhớ con số của mình. Trẻ cuối hàng còn nhận biết mình là số cuối cùng trong hàng, từ đó giúp các bé nhận biết về số thứ tự trong dãy số tự nhiên.
Ngoài ra, tôi còn yêu cầu các bé tách 2 hàng thành 4 hàng. Những bé có số 2 phải bước sang trái (hoặc phải 3 bước). Qua đây trẻ phải ghi nhớ số, biết đếm nhẩm và xác định được chính xác định hướng không gian (bên phải, bên trái, phía trước, phía sau)
Các bé đang điểm số 1-2 trong giờ thể dục
* Trong giờ ăn bữa phụ chiều, với những buổi ăn sữa chua. Tôi cho trẻ lần lượt đi chia sữa và thìa cho bạn. Mỗi hộp sữa kèm theo 1 chiếc thìa. Khuyến khích để trẻ kiểm tra xem đã đủ sữa và thìa chưa? Qua đây trẻ biết được cách xếp tương ứng 1-1. Các bé còn hào hứng học đếm nữa. Những buổi sau tôi lại đổi cho các bé khác làm nhiệm vụ này, qua đó trẻ nào cũng được thực hiện những công việc lao động tự phục vụ vừa sức và có cơ hội học tập. Tôi thấy cách này giúp các bé biết cách xếp tương ứng 1-1 tốt hơn. Do vậy trong các buổi học toán, các bé thực hiện được các yêu cầu một cách nhanh chóng và chính xác. Từ đó các kĩ năng của trẻ được củng cố, trẻ nhanh nhẹn và mạnh dạn, tự tin hơn.
Các bé đang chuẩn bị bữa ăn phụ (Xếp tương ứng 1 hộp sữa và 1 cái thìa)
Việc lồng nội dung chủ đề và các môn học khác làm cho tiết học phong phú, hấp dẫn, và củng cố những kiến thức của trẻ. Việc chọn hình thức gây ấn tượng cho trẻ bằng lời nói dẫn dắt vào bài bằng những cách khác nhau, tôi còn lồng ghép văn học, âm nhạc, làm quen với chữ cái.
* Trong tiết học “làm quen với chữ cái”, tôi cho trẻ đếm xem trong từ có tất cả bao nhiêu chữ cái, hoặc từ đó được ghép bởi bao nhiêu thẻ chữ cái rời.
Giờ học chữ cái (bé đếm xem có tất cả bao nhiêu chữ cái)
* Trong giờ trả trẻ, tôi khuyến khích trẻ đếm theo khả năng bằng cách: bạn nào có thể đếm được từ 1 đến 100 không? Lần đầu tôi cho trẻ đếm cùng cô, những buổi sau, tôi khuyến khích trẻ tự đếm. Những trẻ chưa đếm được có thể đếm cùng với bạn đã biết đếm, hơn nữa tôi còn cho trẻ đếm ngược từ 100 quay ngược về 1. Qua nhiều lần cho cho các bé thực hiên lặp đi lặp lại như vậy, hầu hết các bé đã biết cách đếm lần lượt không chỉ đến 10, thậm chí có những bé còn đếm được đến 100 một cách lưu loát không nhầm lẫn hay nhảy cóc bất cứ số nào.
7.2.5. Giải pháp 5: Sưu tầm và làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động
Đồ dùng đồ chơi là yếu tố không thể thiếu đối với trẻ trong việc làm quen với toán. Đồ dùng đồ chơi đa dạng, đẹp mắt sẽ thu hút trẻ tham gia vào hoạt động một cách tích cực. Đây cũng là cơ hội cho trẻ được khám phá và trải nghiệm. Vì tư duy của trẻ là tư duy trực quan hình tượng vậy nên các bé không thể học nếu không có đồ dùng đồ chơi.
Để giúp trẻ nhận biết và phân biệt được các hình, các khối tôi sưu tầm vỏ lon sữa đặc (khối trụ), các hộp giấy có dạng khối vuông, khối chữ nhật...và trang trí màu sắc hấp dẫn đối với trẻ. Làm thành trống cơm, trống vừa chơi trong góc âm nhạc lại vừa giúp trẻ học toán. Qua đây có thể yêu cầu các bé “Hãy tìm giúp cô đồ dùng đồ chơi có dạng khối trụ”. Trẻ sẽ nhanh chóng tìm xung quanh lớp xem có những đồ dùng đồ chơi gì có dạng khối trụ.
Hơn nữa tôi còn sử dụng các loại xốp để làm những bông hoa và con bướm rất xinh, ngộ nghĩnh làm bộ đồ dùng dạy trẻ định hướng trong không gian.
Không chỉ có vậy, với những mảnh vải vụn tôi cũng có thể tạo ra nhiều đồ dùng đồ chơi hấp dẫn đối với trẻ. Qua việc chuẩn bị đồ chơi cho các môn học khác tôi cũng tích hợp đồ chơi đó để dạy trẻ học toán.
Ví dụ: Với những túi cát được làm để trẻ thực hiện các hoạt động phát triển thể chất, tôi gắn thêm các thẻ số vào để trẻ có trẻ nhận biết các con số đã học. Thông qua đó, rèn trẻ nhận biết con số được tốt hơn. Hay những cây kem rất là đẹp mắt, quả cà tím, củ cải trắng, ….và rất nhiều đồ chơi khác nữa. Những đồ chơi này được làm bằng vải nên rất an toàn cho trẻ và lại có giá trị sử cao cao vì chúng rất bền, không vị vỡ hỏng như các loại đồ chơi khác.
Đồ dùng đồ chơi làm bằng vải do giáo viên tự làm
7.2.6. Giải pháp 6: Chú trọng phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm
Tiết học là thời gian chính để cô giáo hình thành cho trẻ những biểu tượng sơ đẳng của toán học. Trẻ được học , được thực hành và luyện tập. Nhưng để tiết học có kết quả cao thì cô giáo phải biết sử dụng các phương pháp, các trò chơi một cách khoa học phù hợp với từng bài học.
Ở tiết học dạy hình thành về hình dạng thì tôi thường sử dụng phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan, phương pháp dùng lời để hướng dẫn, phương pháp lấy trẻ làm trung tâm để trẻ được trực tiếp cầm, nắm hình để nhận biết các đặc điểm của các hình đó qua giở học nhận biết hình học.
Nhìn chung ở tất cả các giờ cho trẻ làm quen với biểu tượng toán sơ đẳng thì cô giáo cần phải phối hợp tất cả các phương pháp một cách linh hoạt để truyền đạt kiến thức đến với trẻ.
Giờ dạy có hiệu quả sẽ giúp hình thành ở trẻ những kiến thức, kĩ năng cần thiết về môn học. Trẻ hào hứng, tích cực tham gia hoạt động, được thực hành, trải nghiệm khám phá và tự tin trong các hoạt động.
Để nâng cao chất lượng giờ dạy cho trẻ làm quen với biểu tượng toán sơ đẳng, trước hết bản thân giáo viên phải nắm chắc được nội dung chương trình cho trẻ 5-6 tuổi làm quen với toán, phương pháp dạy trẻ. Sử dụng chính xác “thuật ngữ toán học”
Sử dụng đồ dùng, đồ chơi đúng cách, và sáng tạo. Sử dụng đồ dùng trực quan phải đúng lúc, rõ ràng, dứt khoát để trẻ không lúng túng khi làm theo cô.
Khi tổ chức hoạt động cho trẻ cần thực hiện một cách nghiêm túc, linh hoạt, chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, học liệu cho trẻ cũng như nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lí, nhận thức của trẻ. Chú trọng đến hoạt động theo nhóm, cá nhân.
Kết hợp sáng tạo các phương pháp dạy trẻ. Một tiết học hiệu quả, có chất lượng trẻ sẽ mang lại được sự hứng thú, phát huy được tính tích cực của trẻ. Từ đó giúp trẻ yêu thích môn học.
7.2.7. Giải pháp 7: Sáng tạo một số trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức cho trẻ.
Như chúng ta đã biết “vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo”. Hoạt động chơi quyết định sự hình thành, phát triển tâm lý và nhân cách cho trẻ. Thông qua trò chơi không chỉ giúp trể thỏa mãn nhu cầu vui chơi mà còn giúp trẻ lĩnh hội được những kiến thức kỹ năng một cách nhanh nhất.
Đối với môn toán thì trò chơi càng không thể thiếu được, nó được ví như thức ăn nước uống của trẻ. Các trò chơi làm giảm sự căng thẳng, tăng khả năng hứng thú tập trung của trẻ đối với tiết học. Vì vậy, khi thiết kế các hoạt động cho trẻ làm quen với toán, tôi luôn cố gắng gắn các hoạt động của trẻ với trò chơi nhằm thay đổi hoạt động chống sự chán nản, mệt mỏi, làm cho trẻ có hứng thú hoạt động.
*Trò chơi 1: “Câu cá" (Chủ đề thế giới động vật).
Chuẩn bị: Mỗi tổ 1 cần câu có móc câu, 5 con cá, trên miệng mỗi con có làm vòng tròn để trẻ câu
Luật chơi: Trẻ phải nhảy qua các con suối (số con suối tương ứng với số lượng cần dạy trẻ,ví dụ 1,2,3,4,5) khộng dẫm vào vạch và câu được cá bỏ vào giỏ. Nếu dẫm vào vạch phải quay trở lại.
Cách chơi: Chia lớp làm 2 ( Hay 3 ) đội tuỳ ý, số trẻ bằng nhau. Lần lượt từng trẻ phải nhảy qua các con suối ( Ví dụ bài số 3 thì 3 con suối ).Sau đó cầm cần câu, câu cá bỏ vào giỏ. Cứ như vậy bạn này về, bạn khác tiếp tục lên. trong thời gian “một bản nhạc”, tổ nào câu được nhiều cá là thắng cuộc.
*Trò chơi 2: “Nghe âm thanh đoán số lượng.”
Mục đích trò chơi
- Trẻ đếm nhóm số lượng trong phạm vi 10
- Trẻ được vận động cơ thể
- Luyện tai nghe cho trẻ
Cách tiến hành:
Tuỳ theo chủ đề Tôi lựa chọn các hoạt động và âm thanh hợp lý, cho trẻ đếm sau đó cho trẻ làm lại động tác theo số lượng âm thanh do cô tạo ra hoặc trẻ giơ số lượng tương ứng
* Ví dụ:
- Chủ đề ngành nghề tôi chọn tiếng gõ và động tác đóng đinh của bác thợ mộc
- Chủ đề thế giới động vật cô giả làm tiếng kêu một số con vật cho trẻ đếm sau đó bắt chiếc lại.
- Chủ đề giao thông cho trẻ đếm tiếng còi xe .v..v..
*Trò chơi 3: “Chơi gôn”.
Mục đích:
- Trẻ ôn luyện, nhận biết các hình cơ bản
- Luyện đếm nhóm đối tượng có số lượng từ 1-5
Chuẩn bị:
- Chuẩn bị từ mỗi loại hình có số lượng từ 1-5 khác nhau ( quả bóng nhỏ - làm bóng gôn )
- Tạo các “lỗ gôn” có miệng là, hình vuông, hình chữ nhật, hình tam giác (Khi trẻ học hình) có thể gắn nhóm đối tượng cho trẻ học đếm
- Gậy đánh gôn
Cách chơi: - Trẻ sẽ để quả bóng ở một vị trí theo quy định và dùng gậy đánh làm sao cho quả bóng đi vào lỗ, nếu quả bóng rơi vào “lỗ gôn” miệng là hình gì thì được thưởng một khối có mặt là hình đó. Hoặc “lỗ gôn” có gắn chữ số nào thì được thưởng một món quà có số lượng tương ứng với chữ số đó.
*Ví dụ: Trẻ đánh vào lỗ miệng hình vuông thì được thưởng khối vuông (tự ra chọn quà )
Nếu là bài số lượng trẻ đánh quả vào lỗ ghi số nào thì trẻ được từng đó điểm
Ví dụ; vào lỗ số 4 được thưởng 4 điểm trẻ nhận được bốn bông hoa hoặc 1 món quà có số 4.
Luật chơi: Nếu trẻ đánh bóng không đúng “lỗ gôn” thì không được nhận quà.
* Trò chơi “Về đúng nhà”
Trò chơi “về đúng nhà” hầu hết đã được giáo viên sử dụng vào trong tiết học toán, tuy nhiên nội dung còn đơn điệu. Đa số giáo viên sử dụng trò chơi này nhằm củng cố cho trẻ kiến thức nhận biết các con số hoặc các hình. Trong khi trò chơi có thể khai thác sâu hơn.
Ví dụ: Giáo viên có thể dùng trò chơi này để củng cố kiến thức cho trẻ về nội dung đếm các nhóm đối tượng.
- Cách chơi: Cô chuẩn bị các ngôi nhà có các chấm tròn và các thẻ chấm tròn. Cô phát cho mỗi trẻ một thẻ có các chấm tròn, cho trẻ chơi khi có hiệu lệnh thì trẻ phải “về nhà” sao cho số chấm tròn trên thẻ và số lượng gắn ở ngôi “nhà” có số lượng bằng nhau (các số lượng do cô lựa chọn sao cho phù hợp với nội dung và yêu cầu của bài học).
Hoặc giáo viên có thể dùng cho tiết tách, gộp thay đổi kí hiệu “nhà” là một con số cụ thể nào đó. Khi có hiệu lệnh “về nhà” thì 2 trẻ phải kết hợp với nhau sao cho số chấm tròn trên thẻ của 2 bạn gộp lại có số lượng tương ứng với thẻ số của “nhà”.
Khi cho trẻ chơi theo cách này ngoài việc củng cố kỹ năng nhận biết các con số trẻ còn được củng cố kỹ năng đếm và tách gộp các đối tượng.
Trò chơi này có thể dùng trong tiết học toán với nội dung củng cố kiến thức về các hình học.
* Trò chơi “Gấu con vào rừng”
* Mục đích: + Đếm số và nhận biết mặt số.
+ Tương ứng 1 – 1.
* Chuẩn bị:
+ Sân chơi vẽ theo hình bên:
+ Một rổ các thẻ chữ số 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8.
+ Các bông hoa.
+ Đặt vào mỗi ô ở trên sân chơi 1 bông hoa
* Luật chơi:
Trẻ đếm được số hoa trong ô và đặt vào đó thẻ số tương ứng
* Cách chơi:
Cô giáo hướng dẫn và là trọng tài của cuộc chơi.
+ Lần lượt cho trẻ bước vào từng ô, khi bước vào ô nào trẻ phải đếm to số bông hoa có trong ô đó rồi đặt thẻ có ghi số bằng với số hoa vừa đếm được.
+ Khi gặp ô kép, bước lần lượt vào các ô theo thứ tự: Ô bên trái trước rồi đến ô bên phải.
+ Khi đi hết các ô thì đến trẻ khác bắt đầu đi từ đầu.
Chú ý:
+ Tùy vào nhiệm vụ nhận thức mà số lượng hoa trong các ô được xếp theo thứ tự 1, 2, 3 hay ngẫu nhiên.
+ Có thể đưa các yếu tố thi đua vào bằng cách chia lớp thành 2 đội, mỗi đội một sân cô làm trọng tài.
Lượt chơi 1 (trẻ thứ nhất): Đặt thẻ số vào ô có số hoa tương ứng và hái hoa về.
Lượt chơi 2 (trẻ thứ hai): Đặt hoa (trồng hoa) có số lượng tương ứng với số của thẻ trong ô.
Sau khi kết thúc cuộc chơi, đội nào hái được nhiều hoa hơn sẽ thắng cuộc.
Cô có thể thay các hình tròn bằng hình chữ nhật, hình vuông… hoặc các hình mà gây được hứng thú cho trẻ khi chơi.
Với hệ thống trò chơi học tập có nội dung toán học tích hợp đa dạng và phù hợp với nhận thức của trẻ, trò chơi có luật chơi và cấu trúc rõ ràng; trò chơi có thể vận dụng linh hoạt trong các hoạt động giải quyết các nhiệm vụ nhận thức khác nhau. Từ đó các biểu tượng cần hình thành và củng cố ở trẻ sẽ thuận lợi hơn.
7.2.8. Giải pháp 8: Tăng cường công tác sinh hoạt trao đổi chuyên môn giữa các giáo viên trong trường và trường bạn
Để nắm bắt được những phương pháp, cách làm hay trong việc dạy toán cho trẻ đồng thời tìm ra những nguyên nhân, hạn chế cần khắc phục. Với vai trò là tổ trưởng chuyên môn tổ Mẫu giáo, tôi thường xuyên tổ chức các buổi tọa đàm, sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn giữa các giáo viên trong trường đặc biệt là giáo viên dạy lớp 5 tuổi để chia sẻ những kinh nghiệm dạy học hay tới đồng nghiệp. Qua các buổi trao đổi và chia sẻ như vậy đã giúp giáo viên nắm chắc nội dung, phương pháp dạy toán cho trẻ đồng thời giáo viên cảm thấy tự tin và vững vàng hơn về năng lực chuyên môn.
Kết quả cụ thể, trong hội thi giáo viên gỏi cấp trường năm học 2017-2018, khối 5 tuổi có 4 giáo viên tham gia, trong đó có 3 tiết dạy toán được đánh giá cao về sự đổi mới và sáng tạo trong phương pháp giảng dạy. Cả khối 5 tuổi đạt 2 giải nhất và 2 giải nhì. Đây là kết quả rất đáng ghi nhận.
Hơn nữa tại các buổi tập huấn nội dung Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non sau sửa đổi do Sở giáo dục và đào tạo Vĩnh Phúc, Phòng giáo dục Tam Dương tổ chức, tôi đã mạnh dạn đưa ra trao đổi những giải pháp trong việc dạy trẻ làm quen với toán và được đồng nghiệp ở các huyện, các trường khác cũng như lãnh đạo nghiệp vụ mầm non đánh giá cao.
7.2.9. Giải pháp 9: Ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với toán
Tự bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ về kiến thức, kỹ năng ứng dụng CNTT vào giảng dạy trẻ hàng ngày. Kích thích sự chú ý của trẻ vào hình ảnh động.
- Về ứng dụng công nghệ thông tin
Nhà trường đã đầu tư cơ sở vật chất: Máy tính, máy chiếu, đầu đĩa...bản thân tôi có kiến thức ứng dụng công nghệ thông tin, lựa chọn các hình ảnh đẹp, hấp dẫn phù hợp với nội dung học toán, tạo hứng thú cho trẻ.
Có nguồn tài nguyên vô cùng đa dạng trên các trang web, trên mạng internet.
Thành thạo ứng dụng công nghệ thông tin, tôi còn thiết kế một số trò chơi trên máy tính giúp trẻ hứng thú và tích cực tham gia vào các hoạt động
Trò chơi: Những con số ngộ nghĩnh
Khi trẻ chọn 1 số theo ý thích thì sẽ liên kết tới 1 slide khác. Tại trang này trẻ sẽ được gọi tên, đếm những đồ vật có số lượng bằng số mà trẻ đã chọn. Trò chơi này giúp trẻ nhận biết chính xác các chữ số đã học, đồng thời giup trẻ nhận biết được số lượng của các nhóm đối tượng mà trẻ đã được học.
Qua áp dụng trò chơi vào tiết dạy, tôi nhận thấy trẻ rất hào hứng tham gia vào hoạt động, cháu nào cũng muốn tự mình được thực hiện những bài tập đó. Qua đó giúp trẻ yêu thích môn học, kích thích tính tò mò ham hiểu biết của trẻ.
* Trò chơi: Ghép đôi
Ứng dụng từ phần mền AdobePresenter để thiết kế các trò chơi cho trẻ. Tại đây có thể thiết kế các dạng câu hỏi khác nhau. Sau khi hoàn chỉnh thì có thể xuất bản để cho trẻ thực hiện vào các phần củng cố trong các tiết học toán.
* Ứng dụng và sáng tạo trò chơi khỉ con thông thái để thiết kế trò chơi cho các bé
- Trò chơi “khỉ con thông thái” là trò có tại chương trình thi violympic dành cho học sinh tiểu học. Đây là trò chơi rất hay mà các bé rất thích. Tôi là đã ứng dụng và sáng tạo trò chơi này để thiết kế cho các cháu mầm non. Với những yêu cầu đơn giản, thay vào đó là hình ảnh chú chuột Mickey ngộ nghĩnh, các bé sẽ thực hiện các yêu cầu của chú thuột Mickey.
- Ví dụ: Bé bãy giúp chú chuột treo bức tranh lên bằng cách kéo bức tranh mà chú chuột Mickey có đến ô có số lượng tương ứng với số trong bức tranh của chú chuột. Sau khi trẻ thực hiện sẽ kiểm tra kết quả bằng cách kích chuột vào hình ảnh ngôi sao màu xanh. Nếu đúng các bé se nhận được lời chúc mừng cùng hình ảnh 1 phần quà rất hấp dẫn.
8. Những thông tin cần được bảo mật: Không có
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
- Cơ sở vật chất: Phòng học kiên cố khang trang sạch sẽ; có đủ đồ dùng đồ chơi phục vụ tiết học như bộ học toán cho cô và trẻ, các hình khối… môi trường lớp học đẹp hấp dẫn.
- Nguồn lực: Có được sự đồng thuận nhất trí ủng hộ của tập thể cán bộ giáo viên giáo viên nhân viên, phụ huynh và trẻ.
+ Phụ huynh nhận thức tốt về chuyên đề, đã quan tâm đầu tư mua sắm trang thiết bị cần thiết và trao đổi về nội dung giáo dục để cùng thực hiện tốt chuyên đề.
+ Trẻ hứng thú tham gia hoạt động một cách tích cực và tự nguyện.
- Về không gian: Các trường mầm non trên địa bàn huyện
Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 4/ 2017- 02/ 2018
10. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả và theo ý kiến của tổ chức, cá nhân
10.1. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả
Sau gần một năm nghiên cứu và áp dụng các biện pháp nêu trên vào thực tế giảng dạy ở lớp 5 tuổi, tôi thấy chất lượng trẻ đã nâng lên rõ rệt so với đầu năm, cụ thể :
- Bản thân giáo viên tự tin khi lên lớp, biết thiết kế các hoạt động cho trẻ làm quen với toán một cách linh hoạt, tiết kiệm được thời gian phải tham khảo tài liệu để xây dựng các hoạt động giáo dục.
- Bổ sung được nhiều đồ dùng tự tạo cho môn học làm quen với toán Tiết kiệm nguồn kinh phí cho bản thân, nhà trường và cha mẹ trẻ.
- Tạo được sự gắn kết giữa giáo viên, nhà trường và cha mẹ trẻ trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Phụ huynh yên tâm và tin tưởng giáo viên cũng như nhà trường. Không tốn thời gian để dạy trẻ, không phải đưa trẻ đi học thêm tại các cơ sở giáo dục khác
- Về trẻ:
+ Kiến thức: Trẻ lĩnh hội được kiến thức mà yêu cầu của bài học đề ra
+ Kỹ năng: Có kỹ năng sử dụng đồ dùng trực quan, thực hiện các thao tác nhanh nhẹn hoạt bát; biết sử dụng chính xác các thuật ngữ toán học.
+ Thái độ: Trẻ hứng thú, tích cực, chủ động tham gia các hoạt động của lớp. Phát huy được tính tích cực của trẻ.
+ Về cảm xúc tình cảm: Trẻ hào hứng tiếp nhận kiến thức một cách thoải mái thông qua các hoạt động nhóm, tập thể...
+ Về ý trí:
- Trẻ tập trung vào nội dung cô hướng dẫn
- Thời gian tập trung nhận thức vấn đề tốt hơn.
+ Kết quả cụ thể:
BIỂU 2: KẾT QUẢ SAU KHI ÁP DỤNG THỬ NGHIỆM
(Tháng 1/2018)
|
TT
|
Nội dung
|
Kết quả
|
|
Tốt
|
Khá
|
TB
|
Yếu
|
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
SL
|
%
|
|
1
|
Tập hợp, số lượng, số thứ tự và đếm
|
23
|
56
|
15
|
37
|
3
|
7
|
0
|
0
|
|
2
|
Xếp tương ứng
|
20
|
49
|
17
|
41
|
4
|
10
|
0
|
0
|
|
3
|
So sánh, sắp xếp theo qui tắc
|
25
|
61
|
13
|
32
|
3
|
7
|
0
|
0
|
|
4
|
Đo lường
|
15
|
37
|
22
|
63
|
4
|
10
|
0
|
0
|
|
5
|
Hình dạng
|
28
|
68
|
10
|
25
|
3
|
7
|
0
|
0
|
|
6
|
Định hướng trong không gian và định hướng thời gian
|
18
|
44
|
20
|
49
|
3
|
7
|
0
|
0
|
* Kết quả trên cho thấy: Các biện pháp giáo giúp trẻ làm quen với toán đã thu hút được trẻ vào hoạt động, kết quả khảo sát trẻ ở các nội dung tỉ lệ tốt khá so với đầu năm học tăng lên rõ rệt. Trẻ có kiến thức, kỹ năng trong hoạt động làm quen với toán.
* So sánh kết quả trước khi áp dụng và sau khi áp dụng thử nghiệm
1. Tập hợp, số lượng, số thứ tự và đếm
|
%T
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
%K
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% TB
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% Y
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
|
36
|
|
8
|
|
|
32
|
|
12
|
2. Xếp tương ứng
|
%T
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
%K
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% TB
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% Y
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
|
25
|
|
7
|
|
|
17
|
|
5
|
3. So sánh, sắp xếp theo quy tắc
|
%T
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
%K
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% TB
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% Y
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
|
44
|
|
3
|
|
|
32
|
|
15
|
4. Đo lường
|
%T
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
%K
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% TB
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% Y
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
|
10
|
|
27
|
|
|
22
|
|
5
|
5. Hình dạng
|
%
T
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
%K
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% TB
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% Y
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
|
31
|
|
|
14
|
|
17
|
|
|
6. Định hướng trong không gian và định hướng thời gian
|
%
T
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
%K
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% TB
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
% Y
|
So với trước khi áp dụng thử nghiệm
|
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
% Tăng
|
% Giảm
|
|
22
|
|
22
|
|
|
25
|
|
19
|
Qua bảng so sánh kết quả trêntrên tôi thấy: Khi áp dụng các biện pháp đưa ra trong sáng kiến kinh nghiệm kết quả trên trẻ nâng cao rõ rệt so với đầu năm.
- Trẻ có kỹ năng về tập hợp số lượng, xếp tương ứng 1-1 so sánh sắp xếp thoe quy tắc nhận dang định hương trong không gian.
- Trẻ được hoạt động tích cực dưới sự hướng dẫn cử cô tức là trẻ được hoạt đông từ đơn giản đến phức tạp , từ dễ đến khó trên nền những kiến thức đã biết giúp trẻ làm quen dần và yêu thích môn toán học hơn.
- Trẻ đạt được kết quả này không những giúp tôi hoàn thành được nhiệm vụ năm học mà còn có ý nghĩa to lớn trong việc chuẩn bị cho trẻ nhuwngcx kiến thức cơ bản để bước vào lớp 1.Trẻ biết đếm đến 10, biết so sánh cao thấp, to nhỏ, nhận biết hình tròn, hình vuông, hình tam giác…
- Trẻ trở nên mạnh dạn, tự tin, có kỹ năng và hứng thú tham gia vào mọi hoạt động
10.2. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân
Những giải pháp mà tác giả đưa ra hoàn toàn phù hợp và có hiệu quả trong việc nâng cao nhận thức của trẻ 5 tuổi về toán học. Nhờ áp dụng các giải pháp mà công tác bồi dưỡng chuyên môn, đội ngũ của nhà trường đạt kết quả tốt. Giáo viên nắm chắc phương pháp dạy trẻ làm quen với toán, có kỹ năng tổ chức các hoạt động giáo dục theo quan điểm “lấy trẻ làm trung tâm”
Giúp giảm thời gian và công sức của giáo viên trong việc dạy trẻ học toán. Các tiết học trở lên nhẹ nhàng, linh hoạt. Kiến thức và kĩ năng của trẻ được củng cố thông qua các hoạt động, giúp trẻ trở lên nhanh nhẹn, mạnh dạn và tự tin hơn.