ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhắc đến “Trẻ mầm non khám phá khoa häc”, chắc hẳn mọi người thêng rất ngạc nhiên và tự hỏi trẻ mầm non chứ có phải học sinh cấp II, III đâu mà khám phá khoa học. Vì trong chúng ta luôn sẵn một ý nghĩ rằng khoa học là cái luôn cần đến nhiều tri thức và phải luôn sang tạo ra những hoạt động, trũ chơi cho trẻ khám phá. Thế nhưng, nếu suy nghĩ theo hướng khoa học? là tìm hiểu những kinh nghiệm trong cuộc sống hàng ngày dành cho trẻ
mầm non. Và thí nghiệm khoa học dành cho trẻ em không phải là kiến thức khoa học mà qua đó trẻ học cách tỡm hiểu về khoa học, biết suy đoán, phân tích và nêu kết quả theo suy nghĩ thì chúng ta sẽ nhận thấy khoa học không phải là cái gì đó quá khó và xa vời với trẻ
Ở trường mầm non trẻ không chỉ được chăm sóc mà còn được thực hiện nhiều hoạt động khác nhau trong ngày. Trong đó hoạt động “Khám phá khoa học” có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển nhận thức cho trẻ. Hoạt động này nhằm thể hiện sự thích thú và đam mê khám phá sẽ nuôi dưỡng tình yêu thiên nhiên trong trẻ chứ không phải là những kiến thúc khoa học mà trẻ thu lượm được. Đồng thời thông qua các hoạt động khám phá khoa học sẽ giúp cho trẻ dần hình thành và phát triển các kỹ năng quan sát, kỹ năng tư duy, phân tích, tổng hợp, khái quát và những đam mê được tìm hiểu khoa học. Để làm được như vậy thỡ các trò chơi thực nghiệm là không thể thiếu để trẻ được trải nghiệm và giải quyết tỡnh huống một cách rất sáng tạo bằng tính tò mò bẩm sinh vốn luôn xuất hiện không ngừng trong cuộc sống hàng ngày, nhận ra những quy luật trong quá trình sinh hoạt của con người. Việc vừa mang lại niềm vui và sự quan tâm về khoa học một cách tự nhiên, vừa chuẩn bị một nền tảng suy nghĩ khoa học đang trở thành một mục tiêu lớn trong ngành giáo dục khoa học mầm non. Hơn nữa, điều đó cũng giúp ích cho trẻ hình thành thái độ sống khoa học và tự mình tìm được phương pháp giải quyết vấn đề một cách sáng tạo.
Tuy nhiên ở các trường mầm non hiện nay, việc tổ chức các hoạt động thử nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học còn rất hạn chế. Một mặt do quá trình thực hiện các thí nghiệm khám phá khoa học rất phức tạp mất nhiều thời gian, bên cạnh đó việc tìm tài liệu, sách báo hướng dẫn các trò chơi thực nghiệm đơn giản và gần gũi với trẻ chưa phong phú
Từ những lý do trên, tôi đã trăn trở, suy nghĩ, tìm tòi, nghiên cứu và lựa chọn đề tài:
Sáng kiến kinh nghiệm mầm non đề tài khám phá khoa học
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I/ Cơ sở lý luận
Nhà tâm lý học lỗi lạc Jean Piaget đã giải thích tính ham hiểu biết của trẻ và khát vọng hành động của trẻ trong môi trường bởi quá trình tự điều chỉnh hay còn gọi là sự cân bằng. Trẻ từ 3 – 5 tuổi quá trình tư duy của trẻ có nhiều thay đổi từ giai đoạn cảm giác – vận động đến giai đoạn tư duy tiền thao tác, kèm theo tư duy tượng trưng để trẻ tìm hiểu các sự vật, hiện tượng xung quanh. Bên cạnh đó, đặc điểm phát triển nhận thức của trẻ Mẫu giáo đó là:
- Thích các hoạt động chân tay và khám phá bằng các giác quan.
- Hay đặt câu hỏi nhưng không phải lúc nào cũng hiểu câu trả lời
- Bắt đầu hiểu thí nghiệm là gì và trở nên có chủ định cũng như sáng tạo hơn trong việc khám phá.
- Thường dành nhiều thời gian và chú ý hơn vào các hoạt động mà trẻ thích. Thích chơi theo nhóm 5 – 6 trẻ và thích trao đổi trong nhóm nhỏ
- Có thể làm một số thí nghiệm do cô hướng dẫn và có thể giải thích theo nhiều cách khác nhau
- Bắt đầu đưa ra những dự đoán dựa trên những gì trẻ được trải nghiệm. Thích nghĩ ra các lời giải thích về những gì quan sát được, thường thêm các chi tiết tưởng tượng vào các sự sự việc
- Có thể nắm bắt các khái niệm trừu tượng nhưng trẻ vẫn cần các sự việc có thực để giải thích các khái niệm đó.
- Trẻ bắt đầu suy nghĩ lập kế hoạch cho một hoạt động, chẳng hạn như nghĩ về việc gieo hạt trước khi trẻ thực hiện hành động thực tế. Chính vì vậy, được trực tiếp thí nghiệm với các vật mà mình đang học quả là một điều thích thú đối với trẻ.
II/ CƠ SỞ THỰC TIỄN:
1. Đặc điểm chung:
Trường có 13/13 lớp thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới, các trang thiết bị phục vụ chăm sóc nuôi dưỡng và giáo dục hiện đại, giúp cho tôi có sự đổi mới về tư duy giảng dạy của mình, cập nhật kịp thời những quan điểm chỉ đạo của ngành về việc: “Lấy trẻ làm trung tâm” .Năm học 2013 – 2014, nhà trường thực hiện thí điểm mô hình chất lượng cao của huyện. Trong đợt kiểm định chất lượng giáo dục trường mầm non của sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội vào tháng 4 năm 2014, trường đạt mức độ 2. Cũng trong năm học 2013 – 2014, trường thường xuyên tổ chức cho giáo viên được kiến tập các chuyên đề giáo dục của huyện và của trường.
Năm học 2013- 2014 Trường mầm non A Thị Trấn Văn Điển đã thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới đến nay là năm thứ 5 và hoạt động khám phá khoa học của trẻ ở trường cũng thường xuyên được thực hiện có hiệu quả.
2. Thuận lợi:
- Trường mầm non liên tục có giáo viên giỏi cấp thành phố, cấp huyện, có nhiều sáng kiến đạt giải cấp thành phố.
- Bản thân tôi là giáo viên dạy giỏi cấp trường trong nhiều năm và có tâm huyết với nghề, ham học hỏi, luôn cố gắng tìm tòi, sáng tạo trong giảng dạy để tìm ra các biện pháp gây hứng thú cho trẻ trong các hoạt động.
- Đồng nghiệp cùng phụ trách lớp là giáo viên dạy giỏi và nhiệt tình trong công việc.
- Ban giám hiệu và tổ chuyên môn nhà trường luôn tạo điều kiện cho giáo viên về mọi mặt và xây dựng mối quan hệ đoàn kết, thân ái trong tập thể giáo viên, nhân viên và đặc biệt là sự quan tâm thường xuyên tới cô và trũ.
- Trẻ ở cùng độ tuổi, thông minh, nhanh nhẹn, có nề nếp
- Phụ huynh nhiệt tình ủng hộ lớp nguyên vật liệu theo thông báo của giáo viên.
- Về cơ sở vật chất nhà trường khang trang, đẹp đẽ, đầy đủ điều kiện để tổ chức hoạt động khám phá khoa học
3. Khó khăn:
- Phương pháp mà giáo viên sử dụng để tổ chức cho trẻ khám phá khoa học chủ yếu là các phương pháp trực quan và dùng lời nên việc truyền thụ những kiến thức khoa học trừu tượng cho trẻ gặp nhiều khó khăn.
- Tài liệu, sách báo về các thí nghiệm khám phá khoa học cho trẻ còn hạn chế.
- Số trẻ nam đông hon số trẻ nữ nên rất hiếu động trong các giờ hoạt động
- Trẻ mẫu giáo dễ tiếp thu nhưng thường dễ quên những kiến thức vừa học
III/ CÁC BIỆN PHÁP:
1. Khảo sát khả năng khám phá khoa học của trẻ
Để giúp cho việc xây dựng các trò chơi
hoạt động góc thực nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học hiệu quả, thực sự có chất lượng, đáp ứng được tình hình thực tế của lớp, phù hợp với khả năng của học sinh lớp mình thì đây là việc làm vô cùng quan trọng. Việc đánh giá chính xác thực trạng sự phát triển của trẻ về nhận thức sẽ giúp giáo viên hiểu rõ hơn về kiến thức, kỹ năng , thái độ của học sinh lớp mình về hoạt động khám phá khoa học. Rồi từ đó cô giáo sẽ biên soạn, hệ thống hóa và sáng tạo các trò chơi thử nghiệm để tổ chức khám phá khoa học cho trẻ phù hợp, các cô không cần quá coi trọng kiến thức thu được mà hóy chỳ ý tới cảm nhận của trẻ tới cỏch khỏm phỏ như thế nào?.
Bắt đầu từ tháng 9, tôi đã lên kế hoạch khảo sát trẻ ( Qua việc theo dõi các hoạt động trong ngày của trẻ, cùng với việc tổ chức cho trẻ tham gia một số hoạt động trải nghiệm khám phá khoa học để đánh giá trẻ ) bao gồm các tiêu chí: Khả năng quan sát, khả năng so sánh, khả năng phân loại, khả năng giao tiếp, thao tác thực nghiệm, khả năng phán đoán, khả năng suy luận.
Cụ thể, kết quả khảo sát đầu năm trẻ đạt được các mức độ sau:
|
CÁC TIÊU CHÍ
|
|
|
Khả năng quan sát
|
Khả năng so sánh
|
Khả năng phân loại
|
Khả năng Giao tiếp
|
Thao tác
thử nghiệm
|
Khả năng
phán đoán
|
Khả năng
suy luận
|
|
Đ
|
CĐ
|
Đ
|
CĐ
|
Đ
|
CĐ
|
Đ
|
CĐ
|
Đ
|
CĐ
|
Đ
|
CĐ
|
Đ
|
CĐ
|
|
SỐ TRẺ
37
|
20
|
17
|
25
|
12
|
22
|
15
|
26
|
11
|
23
|
14
|
25
|
12
|
24
|
13
|
|
TỶ LỆ: %
|
54
|
46
|
67,5
|
32,5
|
59,5
|
40,5
|
70
|
30
|
62
|
38
|
67,5
|
32,5
|
65
|
35
|
2. Xây dựng kế hoạch thực hiện cỏc trũ chơi thực nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học theo chủ đề
Trong nhiều năm công tác giảng dạy lớp mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi tôi luôn tìm tũi các tài liệu về khám phá khoa học để tìm hiểu và nghiên cứu thật kỹ những nội dung khám phá khoa học của mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi. Nhằm giúp trẻ mẫu giáo yêu thích và khám phá khoa học một cách hiệu quả nhất. Để làm được như vậy tôi cần phải xác định chính xác hơn mục đích, yêu cầu, cách thực hiện từng nội dung khám phá khoa học. Để từ đó, tôi sưu tầm, biên soạn và sáng tạo các trò chơi thực nghiệm thiết thực nhất, hiệu quả nhất đối với trẻ. Các trò chơi thực nghiệm mà cô xây dựng, biên soạn cần cung cấp cho trẻ những kiến thức khoa học đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ, đồng thời nó cũng kích thích tính ham hiểu biết và tìm tòi của trẻ. Từ sự hứng thú của trẻ, kết hợp với các hiện tượng xảy ra trong các trò chơi thử nghiệm, trẻ cảm nhận về vẻ đẹp về thế giới xung quanh. Từ đó, trẻ nảy sinh tình yêu thiên nhiên, có hành động tốt để bảo vệ vật nuôi, cây trồng.
Để phát triển niềm đam mê khoa học của trẻ, tôi nên khuyến khích các trẻ quan sát các sự vật( hiện tượng) ở xung quanh, hóy để trẻ tự đặt câu hỏi và gợi mở giúp trẻ tỡm tũi những cõu trả lời.
Dựa vào đặc điểm và khả năng nhận thức của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi và kết quả khảo sát đầu đầu năm. Tôi đã tìm hiểu và nghiên cứu các tài liệu về khám phá khoa học của nhà xuất bản giáo dục và nhà xuất bản Hà Nội bao gồm:
+ Trẻ mầm non khám phá khoa học ( Viện nghiên cứu sư phạm – TS Hồ Lam Hồng )
+ Các hoạt động khám phá khoa học của trẻ mầm non ( Trần Thị Ngọc Trâm – Nguyễn Thị Nga )
Bên cạnh đó, tôi cũng tìm hiểu thêm các thông tin , các tài liệu trên Internet, trong sách báo , đặc biệt là các sách báo của ngành liên quan đến vấn đề khám phá khoa học ( Đặc biệt là các nội dung khám phá khoa học của chương trình giáo dục mầm non mới ) rồi trao đổi với các bạn đồng nghiệp.
Qua quá trình nghiên cứu tài liệu, tôi đã có thể nắm được chính xác, đầy đủ các nội dung, yêu cầu, cách tiến hành các trò chơi thực nghiệm giúp trẻ 4 – 5 tuổi khám phá khoa học. Và tôi đó thực hiờn theo bảng kế hoạch xây dựng cỏc trũ chơi thực nghiệm theo chủ đề như sau:
BẢNG KẾ HOẠCH XÂY DỰNG CÁC TRề CHƠI THỰC NGHIỆM THEO CHỦ ĐỀ
|
TT
|
Chủ đề
|
ND thực hiện
|
Các trò chơi thử nghiệm
|
|
1
|
Bản thân
( 3 thử nghiệm )
|
- Khám phá về một số giác quan của cơ thể con người.
|
- Sờ ,ngửi ,nếm và đoán tên
đồ vật
- Truyền tin
- Bé khám phá bản thân
|
|
2
|
Gia đình
( 4 thử nghiệm)
|
- Tổ chức hoạt động khám phá về đồ vật, chất liệu.
|
- Cái nào nóng hơn
- Vật chỡm – vật nổi
- Cái nào nặng hơn
- Tại sao các đồ vật lại nóng lên
|
|
3
|
Nghề nghiệp
( 2 thử nghiệm)
|
- Khám phá về nguyên vật liệu các nghề
|
- Hỗn hợp cát, vôi, xi măng
- Đất như thế nào
|
|
4
|
Động vật
( 3 thử nghiệm)
|
- Tổ chức khám phá khoa học về động vật, về sự chuyển động
|
- Sự chuyển động của cá
- Búng hỡnh cỏc con vật
- Dấu chân con vật cưng
|
|
5
|
Thực vật
( 8 thử nghiệm)
|
- Khám phá khoa học về thực vật.
|
- Hoa nở như thế nào?
- Chọn lá
- Mầm và rễ
- Cây cần gì để lớn lên và phát triển.
- Vui cùng trái cây
- Hoa đổi màu
- Quan sát chồi non
- Sờ, Ngửi đoán tên quả
|
|
6
|
Giao thông
( 1 thử nghiệm)
|
- Cho trẻ khám phá về nguyên lý chìm nổi, nguyên lý chuyển động
|
- Đồ chơi chìm và nổi ( thả thuyền.)
- Xe chạy nhanh chậm
|
|
7
|
Nước và
mùa hè
( 10 thử nghiệm)
|
Khám phá khoa học về nước và một số hiện tượng thiên nhiên, không khí, ánh sáng
|
- Sủi bóng nước như thế nào?
- Hút và bắn nước
- Thổi không khí vào nước
- Nước dâng lên như thế nào?
- Làm thế nào có thể đi dưới trời nắng
- Gió có từ đâu
- Những đồ vật bay và không bay
- Những chiếc chong chóng
- Ánh sáng đi như thế nào
- Các đám mây
|
Việc nắm bắt được nội dung, yêu cầu, cách tiến hành trò chơi thực nghiệm sẽ giúp tôi biên soạn và sáng tạo thêm các trò chơi thử nghiệm khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi lớp tôi phù hợp với nội dung giáo dục, linh hoạt trong việc lồng ghép vào trong chủ đề tương ứng giúp trẻ đạt được yêu cầu của quá trình học bộ môn khoa học
3. Xây dựng môi trường lớp học gây hứng thú cho trẻ tham gia thực hiện
Môi trường lớp học đẹp và sáng tạo là người giáo viên thứ 2 tổ chức và hướng dẫn trẻ chơi, trẻ hoạt động. Bởi môi trường hoạt động vừa để thoả món nhu cầu vui chơi, giao tiếp, nhận thức, nhu cầu hoạt động cùng nhau của trẻ, vừa tạo cơ hội cho trẻ được chơi và hoạt động theo sở thích tích cực, độc lập, sáng tạo vận dụng những kỹ năng đó học vào cỏc hoạt động khác, các tỡnh huống trong quỏ trỡnh hoạt động. Việc xây dựng môi trường học và vui chơi cho trẻ sẽ là phương tiện, là điều kiện giúp trẻ hỡnh thành cỏc kỹ năng quan sát, phân tích, và những đam mê tỡm hiểu khỏm phỏ. Chớnh vỡ vậy, khi vào đầu năm học mới tôi đó rất chỳ ý đến việc xây dựng môi trường lớp học, đặc biệt là góc khám phá “Bé với thiên nhiên” nhằm giúp trẻ khơi dậy tính tũ mũ, úc sỏng tạo, những hiểu biết về cỏc sự vật, hiện tượng xung quanh và giáo dục trẻ thái độ ứng xử đúng đắn với thiên nhiên, với xó hội.
Đối với góc chơi “Bé với thiên nhiên”, tôi đó thiết kế những hỡnh ảnh có màu sắc bắt mắt, nội dung sáng tạo, phù hợp, chứa đựng những nội dung học tập, giúp trẻ hoạt động khám phá một cách tích cực và hiệu quả
Góc chơi “Bé với thiên nhiên”
Góc chơi có rất nhiều hình ảnh kích thích tính tư duy tìm hiểu khám phá cho trẻ như quá trình về sự phát triển của cây giúp trẻ hình thành những hiểu biết về sự sinh trưởng và phát triển của cây xanh. Bảng pha màu giúp trẻ hiểu biết về cách pha trộn màu sắc từ hai màu hay ba màu có thể tạo ra màu mà trẻ yêu thích. Hay những hình ảnh mang tính chất giáo dục giúp trẻ có những thái độ đúng đắn với thiên nhiên và sự vật xung quanh. Để phát triển toàn diện nhận thức cho trẻ thông qua góc chơi thì ngoài những hình ảnh mang tính lý thuyết, giáo viên cần cho trẻ được thực hành để trẻ được trải nghiệm và giải quyết tình huống một cách sáng tạo. Trong những giờ hoạt động góc tôi thường xuyên chuẩn bị chu đáo các đồ dùng để trẻ được chơi và tham gia hoạt động thực tế nhằm đem lại niềm vui cho trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, óc sáng tạo và quan tâm hơn đến khoa học một cách tự nhiên
Trẻ chơi pha màu nước
Trẻ phối màu trên giấy
Kêt quả, môi trường lớp học được xây dựng sáng tạo và hấp dẫn trẻ học sinh lớp tôi đã rất tích cực tham gia vào các hoạt đọng khám phá, qua đó vốn hiểu biết cho trẻ về thế giới xung quanh, phát huy khả năng tư duy sáng tạo. Trẻ lớp tôi luôn tò mò, tự đặt câu hởi về nhuwngc sự vật, hiện tượng xung quanh với bạn, cô và người lớn. Các cháu còn biết tự timg hiểu những điều trẻ chưa biết.
4. Sưu tầm, sáng tạo trß ch¬i thùc nghiÖm và tổ chức có hiệu quả.
Thiên nhiên bao la rộng lớn là một hành tinh đầy ắp những bí mật khơi dậy trí tưởng tượng của trẻ thơ, chính vì vậy để khơi dậy cho trẻ niềm đam mê kh¸m ph¸ khoa häc giáo viên cần chú ý tới cảm nhận của trẻ và cách trẻ khám phá thế nào để nuôi dưỡng tình yêu thiên nhiên trong trẻ chứ không phải là những kiến thức trẻ thu lượm được. Bản thân tôi là người yêu thích bộ môn khám phá nên tôi và đồng nghiệp sưu tầm, sang tạo trò chơi thực nghiệm, đặc biệt là các trò chơi thực nghiệm giúp trẻ phát triển lành mạnh hơn cả về thể chất và tình yêu, sự hiểu biết về sự vật hiện tượng, lòng nhân ái và khả năng tìm hiểu môi trường xung quanh. Khi sáng tạo các trò chơi thực nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học, tôi luôn lưu ý đến các yêu cầu đối với các trò chơi thử nghiệm như: những thử nghiệm tiến hành phải có sự thay đổi rõ ràng để giúp trẻ dễ nhận biết. Thử nghiệm không đòi hỏi điều kiện đặc biệt, dễ thực hiện, là những hiện tượng diễn ra trong cuộc sống. Những thử nghiệm không được gây thiệt hại cho vật làm thử nghiệm ( Ví dụ : Làm chết cây, chết con vật). Không chọn thử nghiệm có thời gian quá lâu vì trẻ dễ quên mất những gì xảy ra ban đầu. Phải đảm bảo an toàn cho trẻ trong quá trình thử nghiệm ( an toàn về dụng cụ, vật liệu).
Kết quả, tôi cùng đồng nghiệp, tổ chuyên môn khối nhỡ đã họp bàn và tổ chức một số trò chơi thực nghiệm dựa theo bảng xây dựng kế hoạch các chủ đề từ đầu năm học, giúp giáo viên dễ dàng lựa chọn đề tài, chuẩn bị đồ dùng và tổ chức hoạt động có hiệu quả. Cụ thể tôi đã sáng tạo và tổ chức một số trò chơi thực nghiệm giúp trẻ khám phá khoa học theo chủ đề như sau:
4.1.Chủ đề : Bản thân
VD : Trò chơi thử nghiệm : Truyền tin
* Mục đích:
- Trẻ biết được tác dụng của các giác quan thông qua trũ chơi
- Trẻ biết phối hợp ăn ý với bạn trong nhóm
* Chuẩn bị:
- 2 quả bóng bay
- Một số tranh về các giác quan
- * Cách tiến hành:
- Cho trẻ đầu hàng lên nhỡn bức tranh về cỏc giỏc quan và về hàng truyền tin bằng cỏch ỏp sỏt quả búng bay vào tai bạn đứng thứ hai và cứ như vậy cho tới trẻ cuối cùng
- Trẻ cuối cùng sẽ đoán tên giác quan trong bức tranh mà cô yêu cầu
Trẻ truyền tin cho bạn
* Giải thích và kết luận:
- Quả bóng bay khi thổi to lên sẽ có khí ở bên trong. Vỡ vậy khi áp tai vào quả bóng bay sẽ nghe được tiếng vang của người nói ở bên vọng sang
4.2. Chủ đề : Gia đình
VD: Trò chơi thử nghiệm : Vật chỡm – vật nổi
* Mục đích:
- Trau dồi óc quan sát, khả nang dự đoán và phân loại, giúp trẻ nhận biết cú những chất liệu nổi- chỡm trong nước.
* Chuẩn bị:
- 2 thùng đựng đầy nước
- 2 cái thỡa inox ( sắt, nhụm ), 2 cái đĩa bằng sứ, 2 cái đĩa bằng inox
- 2 cỏi thỡa bằng nhựa, 2 đĩa bằng nhựa
* Cách tiến hành:
- Cho trẻ phỏng đoán đồ dùng chỡm nổi và gắn kết quả vào bảng dự
Bảng dự đoán kết quả
- Cô cho trẻ thả từng đồ dùng vào nước. Trẻ nêu nhận xét và giải thích lí do tại sao đồ dùng làm bằng chất liệu inox,sắt, nhôm, bằng sứ lại chìm xuống dưới nước, còn đồ dùng làm bằng nhựa thì nổi trên mặt nước. Sau đó cho trẻ gắn kết quả vào bảng
Trẻ thí nghiệm vật chìm – vật nổi và nêu nhận xét
- Trẻ so sánh bảng dự đoán và bảng kết quả thí nghiệm
Bảng dự đoán Bảng kết quả
* Giải thích và kết luận:
- Từ thí nghiệm trên cho thấy các vật làm bằng chất liệu như sắt, inox, nhôm, sứ có trọng lượng nặng nên chìm xuống dưới nước, còn các đồ vật làm bằng chất liệu nhựa có trọng lượng nhẹ nên nổi trên mặt nước
4.3.Chủ đề : Nghề nghiệp
VD: Trò chơi thử nghiệm : Hỗn hợp cát, vôi, xi măng
* Mục đích
- TrÎ nhận biÕt được sự khác nhau của các nguyên vật liệu và sự thay đổi khi trộn các nguyên vật liệu đó lại với nhau. Nhận ra sự thay đổi khi đổ nước vào trộn thành một hỗn hợp chất nhão
- Biết được các nguyên vật liệu dùng để xây nhà
* Chuẩn bị
- Một ít cát, vôi, xi măng đựng trong hộp
- Xô đựng nước sạch, cốc múc nước
- Khay đựng, bay nhỏ, xẻng nhỏ
- Giấy nilông để các nguyên vật liệu
* Cách tiến hành
- Giáo viên cho trẻ quan sát các loại nguyên vật liệu, sờ và nêu nhận xét. Sau đó cho trẻ trộn nguyên liệu và nêu nhận xét sự khác biệt sau khi trộn
Trẻ sờ và nêu cảm nhận về các nguyên vật liệu
Trẻ trộn các nguyên vật liệu và nêu nhận xét
- Cho nước vào và dùng bay trộn đều đến khi nhuyễn các hỗn hợp tạo thành hợp chất nhão
Trẻ cho nước vào trôn nguyên vật liệu và nêu sự khác biệt
Trẻ quan sát và giải thích
* Giải thích và kết luận
- Các nguyên liệu cát, vôi, xi măng khi trộn vào nước sẽ kết dính lại với nhau để tạo thành hợp chất nhão, có tác dụng kết nối các viên gạch lại với nhau để tạo thành đồ vật theo ý muốn, có thể trang trí thành 1 bức tranh.
4.4. Chủ đề: động vật
VD: Trò chơi thử nghiệm : Bóng hình các con vật
* Môc ®Ých:
- Trẻ nhận biết ánh sáng và bóng tối, các hình được tạo ra bởi ánh sáng và bóng tối cùng kết hợp với các hoạt động từ ngón tay
- Rèn luyện sự khéo léo và các cơ nhỏ của các ngón tay
* ChuÈn bÞ:
- Khoảng trống và không gian trên tường
- Bóng đèn chiếu ánh sáng lên tường
* C¸ch tiÕn hµnh:
- Cô chiếu ánh sáng lên tường và dùng các ngón tay tạo thành bóng hình các con vật. Cô giáo động đậy các ngón tay để cho hình các con vật thêm sinh động
- Cho trẻ tạo thành hình bóng các con vật và thi xem bạn nào tạo thành nhiều hình các con vật nhất
* Gi¶i thÝch vµ kÕt luËn:
- Ánh sáng khi vào trong bóng tối nếu chiếu lên tường ở một khoảng không gian sẽ tạo ra bóng hình của vật được ánh sáng chiếu lên. Kích thước vật sẽ được phóng to hơn nếu đưa sát vào bóng đèn, và nhỏ hơn nếu đưa gần bức tường và xa bóng đèn
4.5. Chñ ®Ò: Thùc vËt
VD: Trß ch¬i thùc nghiÖm : Hoa nở như thế nào?
* Môc ®Ých:
- Trẻ sử dụng sự khéo léo của đôi bàn tay để gấp hoa giấy thành nụ hoa
- Trẻ biết quá trình hoa nở: Từ nụ thành hoa.
* ChuÈn bÞ:
- Chậu đựng nước.
- Hoa giấy các kiểu, các màu.
* C¸ch tiÕn hµnh:
- Trẻ tạo nhóm lấy hoa giấy ra gấp, xếp thành nụ hoa và thả vào chậu nước xem có hiện tượng gì xảy ra.
Trẻ thả nụ hoa gấp và quan sát hoa nở như thế nào?
Giải thích và kết luận:
- Nụ hoa làm bằng giấy khi thả xuống nước, đợi một thời gian ngắn nước sẽ ngấm vào trong làm các cánh hoa bung ra giống như nụ hoa đang nở thành bông hoa
4.6. Chủ đề: Phương tiện giao thông
VD: Trò chơi thử nghiệm : Đồ chơi chỡm và nổi
* Mục đích:
- Giúp trẻ nhận biết và phân biệt được những đồ chơi chỡm và nổi trờn mặt nước
- Nhận biết có những đồ chơi chỡm – nổi trờn mặt nước là tùy thuộc vào chất liệu khác nhau
* Chuẩn bị:
- Chậu đựng nước sạch
- Thuyền gấp bằng giấy, ô tô ( xe máy, xe đạp, xích lô…) làm bằng sắt
- * Cách tiến hành:
- Cho trẻ ngồi thành nhóm thả đồ chơi xuống chậu nước và xem có điều gỡ xảy ra khi đồ chơi gặp nước
- Cho trẻ nờu ý kiến về hiện tượng trẻ vừa quan sát
* Giải thích và kết luận:
- Những đồ chơi làm bằng sắt có trọng lượng nặng nên khi thả vào nước sẽ bị chỡm xuống. Cũn những đồ chơi làm bằng chất liệu là giấy có trọng lượng rất nhẹ nên
khi thả vào nước sẽ nổi trên mặt nước một thời gian.
4.7. Chủ đề “Nước và mùa hè ” ( Các hiện tượng thiên nhiên, không khí, ánh sáng…)
VD: Trò chơi thử nghiệm : Những đồ vật bay và không bay
* Mục đích:
- Giúp trẻ nhận biết và phân biệt được những thứ gió thổi bay và có những thứ gió thổi không bay
- Nhận biết có những đồ vật bay được và không bay được tùy thuộc vào chất liệu khác nhau
*. Chuẩn bị:
- Quạt trần, quạt nan, quạt mo, quạt giấy
- Các đồ dùng khác nhau: Giấy màu, vải mỏng, kẹp ghim, kéo, xắc xô...
*. Cách tiến hành:
- Đặt các đồ vật trên bàn, cho trẻ quan sát phỏng đoán “ Vật nào bay và không bay khi mở quạt hoặc thổi ”
- Trẻ nờu ý kiến cỏ nhõn và giải thớch lý do tại sao?
- Cô mở quạt và quan sát xem vật nào bay và không bay
- Trẻ lí giải hiện tượng
* Giải thích và kết luận:
- Những vật thường bay khi gặp gió là những vật nhẹ như giấy, vải. Cũn những vật như kẹp ghim, kéo… được làm từ sắt nặng nên khi gặp gió thỡ khụng bay được
Sáng kiến kinh nghiệm mầm non đề tài khám phá khoa học
5. Phối kết hợp với phụ huynh để cùng giúp các con thực hành thí nghiệm khám phá khoa học đạt kết quả cao.
Để giúp trẻ phát triển toàn diện thỡ việc phối kết hợp giữa nhà trường và gia đỡnh là vụ cựng quan trọng. Chớnh vỡ vậy giáo viên cần phải trao đổi thường xuyên việc học tập và vui chơi của trẻ tới các bậc phụ huynh, để việc học của trẻ được tốt nhất khi đến trường cũng như khi về nhà.
Ngay từ đầu năm học tôi đó xõy dựng nội dung tuyờn truyền tới cỏc bậc phụ huynh giúp các con thực hành thí nghiệm khám phá đạt kết quả cao và nội dung được thể hiện như sau:
* Nội dung:
- Thông báo từng chủ đề các con đang học để các bậc phụ huynh nắm được
- Lên kế hoạch trước về nội dung khám phá trong chủ đề
- Vận động phụ huynh đóng góp các nguyên liệu: vỏ hộp, chai lọ, xi măng, cát…để các thí nghiệm của trẻ được phong phú.
- Phụ huynh cần quan tâm, giải thích và cùng làm tại nhà với trẻ khi trẻ có yêu cầu với những thí nghiệm khó.
* Hình thức:
- Thông báo qua góc tuyên truyền của lớp.
- Gửi những nội dung về kế hoạch khám phá khoa học qua tin nhắn tới các phụ huynh để các bậc phụ huynh nắm bắt
- Phát tờ rơi những kế hoạch quan trọng trong chủ đề
- Trao đổi trực tiếp với các bậc phụ huynh trong các giờ đón, trả trẻ để phụ huynh hiểu được các nội dung và yêu cầu thực hiện trong chủ đề
Sau khi thực hiện biện pháp giữa nhà trường với phụ huynh đó đạt được kết quả như sau:
- 100% phụ huynh quan tâm và ủng hộ các kế hoạch của giáo viên lớp
- Rất nhiều phụ huynh phấn khởi khi thấy trẻ được tham gia thử nghiệm khám phá khoa học
- Nhiều phụ huynh đã cùng trẻ thực hiện được các thí nghiệm tại nhà: truyền tin, búng hỡnh cỏc con vật, hoa nở như thế nào, khám phá vật chìm, nổi...
- Phụ huynh đã ủng hộ nhiệt tỡnh cỏc nguyên vật liệu để phục vụ cho các giờ hoạt động khám phá khoa học của trẻ trên lớp.
- Nhờ có sự kết hợp chặt chẽ giữa giáo viên và phụ huynh mà những giờ hoạt động khám phá của trẻ trở nên phong phú và hấp dẫn hơn, từ đó mà tiết học của trẻ đạt được kết quả cao trẻ rất hứng thú và sôi nổi trong giờ học.
VI/ KẾT QUẢ:
Thông qua một số trò chơi thử nghiệm khám phá khoa học trên, tôi đã tạo cho trẻ:
• Sự hứng thú, tò mò, thích khám phá các sự vật hiện tượng xung quanh.
• Hình thành cho trẻ một số kỹ năng, thao tác thử nghiệm khám phá khoa học.
• Trẻ ngày càng có kỹ năng quan sát tốt, biết suy đoán, phán đoán nhằm tìm ra một kết quả chính xác.
• Không chỉ khám phá trong góc khoa học hoặc trong các hoạt động khoa học mà trẻ còn được khám phá, áp dụng và phát hiện được rất nhiều điều qua các môn học khác.
Sau thời gian 1 năm tiến hành tổ chức các trò chơi thực nghiệm khám phá khoa học cho trẻ MGN 4-5 tại lớp Pikachu 1 - Trường mầm non A Thị trấn Văn Điển , kết quả đạt được như sau:
BẢNG KẾT QUẢ KHẢO SÁT HỨNG THÚ CỦA TRẺ
|
CHỈ TIÊU
|
Đầu năm
|
Cuối năm
|
|
N
|
%
|
N
|
%
|
|
Số
lượng trẻ
N = 37
|
1. Trẻ chú ý vào nội dung
|
24
|
66
|
33
|
92
|
|
2. Trẻ thích được nói lên ý kiến của mình
|
25
|
68
|
34
|
94
|
|
3. Trẻ nắm được kiến thức
|
26
|
70
|
34
|
94
|
Tôi đã cho trẻ thực hiện được 40 trò chơi thử nghiệm trong đó:
|
Chủ đề
|
Số lượng trò chơi thử nghiệm đã thực hiện
|
Số lượng trò chơi thử nghiệm đạt kết quả cao
|
|
Bản thân
|
4
|
4
|
|
Gia đình
|
6
|
6
|
|
Thế giới thực vật
|
9
|
8
|
|
Thế giới động vật
|
4
|
4
|
|
Nghề nghiệp
|
3
|
3
|
|
Phương tiện giao thông
|
2
|
2
|
|
Nước và mùa hè
|
12
|
10
|
KẾT THÚC VẤN ĐỀ
I/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Khi tiến hành tổ chức trò chơi thực nghiệm cho trẻ MGN 4-5 tuổi khám phá khoa học cần phải đáp ứng được những yếu tố sau:
- Giáo viên phụ trách phải có trình độ chuyên môn vững vàng, nắm bắt chương trình giáo dục mầm non mới, nhiệt tình và sáng tạo .
- Các trò chơi cần được nghiên cứu trước để dễ thực hiện, việc chuẩn bị dụng cụ đơn giản, ít tốn kém, đảm bảo vệ sinh, an toàn cho trẻ.
- Các trò chơi thực nghiệm cần có tính gợi mở, hấp dẫn, phự hợp với lứa tuổi để kích thích được sự tìm tòi khám phá của trẻ, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, các thao tác tư duy như: so sánh, phân tích - tổng hợp, óc phán đoán và khả năng suy luận của trẻ cũng được phát triển. Qua các hoạt động này trẻ được trải nghiệm và tự phát hiện ra các đặc điểm, mối quan hệ giữa các sự vật hiện tượng xung quanh, tiếp thu các kiến thức khoa học dễ dàng hơn.
- Thường xuyên sưu tầm, sáng tạo những trò chơi thực nghiệm khám phá khoa học mới phù hợp với chủ đề học của trẻ.
- Khi tổ chức các trò chơi thực nghiệm khám phá khoa học trẻ phải được chơi
1- 2 lần trong 1 chủ đề, tránh sự trùng lặp nhiều gây nhàm chán đối với trẻ . Giáo viên có thể tổ chức các trò chơi thực nghiệm khám phá khoa học cho trẻ ở trong tiết học và ngoài tiết học.
- Phối kết hợp, trao đổi tỡnh hỡnh học tập của trẻ thường xuyên với các bậc phụ huynh để trẻ được phát triển một cách tốt nhất khi ở lớp cũng như ở nhà.
II. KHUYẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT:
- Cỏc cấp lónh đạo tạo điều kiện mở các lớp bồi dưỡng về phương pháp khám phá khoa học cho giáo viên.
- Tổ chức các buổi hội thảo trao đổi kinh nghiệm giữa các trường mầm non trong huyện nhằm tạo điều kiện cho giáo viên được học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp.
Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm của tôi, tôi rất mong được tổ chuyên môn, các cấp lãnh đạo đóng góp thêm nhiều ý kiến, ý tưởng để bản sáng kiến kinh nghiệm này đạt hiệu quả cao hơn. Xin chân thành cảm ơn !