A. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Hoạt động tạo hình chiếm vị trí quan trọng trong chương trình giáo dục mầm non, nó là phương tiện cơ bản cho việc giáo dục thẩm mỹ, giáo dục toàn diện cho trẻ ngay từ những năm đầu của cuộc sống.
Thông qua hoạt động tạo hình sẽ cho trẻ những sản phẩm ngộ nghĩnh, dễ thương, tuy đơn giản nhưng lại khắc họa lại trong tâm trí trẻ những sự vật hiện tượng, những đồ vật vật dụng… và mọi điều của thế giới xung quanh. Qua đó trẻ có cái nhìn đánh giá tổng quan, đưa ra ý kiến của bản thân mình mà không phụ thuộc vào ai. Mỗi sản phẩm của trẻ đều mang nội dung và tên gọi riêng do trẻ tự sáng tạo ra. Và từ những màu sắc rất tươi sáng, sặc sỡ mà trẻ chọn để thể hiện biểu tượng cho ta thấy tâm hồn trẻ luôn tươi mới, trong sáng hướng tới những điều tốt đẹp. Trẻ tham gia vào hoạt động tạo hình giúp trẻ pháp triển đức tính tốt như: yêu thích cái đẹp và mong muốn tạo ra cái đẹp, biết tận dụng những đồ dùng nguyên vật liệu đã bỏ đi, những vật dụng tư thiên nhiên để tạo nên sản phẩm.
Hơn thế nữa trẻ ngày nay được tiếp cận với công nghệ thông tin hiện đại nhiều, trẻ được tiếp nhận kiến thức thông qua tranh ảnh, sách báo, ti vi, mạng internet…nên sự tri giác và kiến thức về các biểu tượng xung quanh trẻ rất phong phú và đa dạng nhưng trẻ rất thụ động ít sáng tạo, không được vận dụng nhiều những kỹ năng tinh vào các bài nặn tô màu, nặn, dán, chơi với màu nước,… để tạo ra sản phẩm.
Thông qua hoạt động tạo hình giúp trẻ mở rộng hiểu biết, phát triển khả năng tri giác, hình thành ở trẻ khả năng tư duy, phát triển xúc cảm- tình cảm- nhân cách- trí tuệ - sự khéo léo- tính kiên trì. Đặc biệt là phát triển thẩm mỹ- nghệ thuật.
Với sự cố gắng kiên trì của bản thân và sự quan tâm của ban giám hiệu đã giúp tôi vượt qua khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ và tìm ra biện pháp, hình thức tổ chức sáng tạo, đạt hiệu quả cao mang lại những bài học kinh nghiệm tiến bộ cho bản thân và cho đồng nghiệp cùng thực hiện.
Để có những thành quả đó không phải một sớm, một chiều mà là cả một thời gian rèn luyện trẻ, thử nghiệm vì vậy tôi xây dựng kế hoạch thực hiện chung cho cả lớp và có những kế hoạch biện pháp riêng cho cá nhân trẻ. Từ đó tôi đã tìm ra “ Một số biện pháp giúp trẻ 24 – 36 tháng tuổi học tốt môn tạo hình”.
2.Mục đích nghiên cứu.
-Tìm ra: “ Một số biện pháp giúp trẻ 24 -36 tháng hoạt động tốt môn
tạo hình”.
- Nhằm giúp trẻ phát triển khả năng thẩm mỹ.
- Giúp trẻ hứng thú khi tham gia hoạt động, trẻ biết thêm về một số hoạt động tạo hình.
- Giúp giáo viên có kế hoạch cụ thể trong quá trình đưa bài dạy vào hoạt động tạo hình cho trẻ.
3. Đối tượng nghiên cứu
- 38 cháu 24 – 36 tháng tuổi lớp D7 trường mầm non Bột Xuyên
4. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu tài liệu, sách báo, mạng internet
- Phương pháp khảo sát thực tế.
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp đàm thoại
- Phương pháp thí nghiệm, thực nghiệm
- Phương pháp thực hành…
- Phương pháp kiểm tra, đánh giá.
5. Phạm vi nghiên cứu
Tôi đã nghiên cứu và ứng dụng trong 1 năm (từ tháng 9/2019 đến tháng 2/2020).
6. Khảo sát số liệu trước khi thực hiện:
Nội dung khảo sát Tốt Khá Trung bình Yếu Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ %
Khả năng tập
chung chú ý 5/ 38 13% 8/ 38 21% 17/ 38 45 % 8/ 38 21 %
Khả năng tạo
hình 0/38 100% 3/ 38 8% 25/ 38 66% 10/ 38 26%
Bảng khảo sát đầu năm 2019 -2020
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I/Cơ sở lý luận, cơ sở lý luận.
1.Cơ sở lý luận.
Hoạt động tạo hình đóng vai trò vô cùng quan trọng trong chương trình giáo dục mầm non. Chính vì thế là một giáo viên Mầm non tôi muốn được nâng cao nhận thức của bản thân, đồng thời góp một phần nhỏ bé của mình vào việc
nâng cao chất lượng của trẻ và phát triển toàn diện.
Với mục đích chung của giáo dục Mầm non thì hoạt động tạo hình là một bộ phận văn hóa tinh thần, nó gắn liền với những kiến thức, kỹ năng, kỹ sảo và thể hiện nghệ thuật. Thông qua hoạt động tạo hình đem đến cho trẻ và ấn tượng về cái đẹp và những xúc cảm chân thật, những phẩm chất tốt đẹp của con người. Về mặt đạo đức hoạt động tạo hình giúp trẻ hình thành những đức tính tốt như: yêu thích cái đẹp, muốn tạo ra cái đẹp. Về mặt thể chất giúp trẻ vui vẻ phấn khởi và tác động đến hệ thần kinh, điều chỉnh chỉnh toàn bộ hoạt động của cơ thể giúp trẻ ngày càng khéo léo và linh hoạt. Về mặt thẩm mỹ giúp trẻ hình thành cảm xúc và thị hiếu thẩm mỹ khi trẻ tạo hình.
2.Cơ sở thực tiễn.
Với nhận thức bản thân, tôi đã chọn đề tài tạo hình để làm đề tài nghiên cứu, với đồ dùng là sáp màu, màu nước, giấy, lá cây, đất nặn,…. trẻ thỏa thích làm cho mình một sản phẩm đẹp nhất trẻ rất thích thú khi được làm tranh, khi trẻ được làm tranh trẻ thỏa trí tò mò, mong muốn tạo ra sản phẩm bằng chính đôi bàn tay khéo léo của mình, khi cho trẻ làm tranh cũng là rèn luyện sự kiên trì của trẻ, trẻ sáng tạo, rèn luyện các kĩ năng tô màu, dán dính, chấm màu, xoay đất,… cũng như rèn tư thế ngồi cho trẻ.
Khi tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 24 -36 tháng tuổi hoạt động tốt môn tạo hình”, bên cạnh những thuận lợi tôi cũng gặp rất nhiều khó khăn
a. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm giúp đỡ của ban giám hiệu trường và phòng giáo dục giúp đỡ về cơ sở vật chất, các buổi tập huấn chuyên đề.
- Các cháu đều khỏe mạnh nhanh nhẹn, ngoan ngoãn thích tham gia các hoạt động học và hoạt động vui chơi.
- Hầu hết giáo viên có trình độ chuẩn và trên chuẩn.
- Sự quan tâm giúp đỡ của một số phụ huynh thường xuyên quan tâm trao đổi việc học tập của con em mình với cô giáo .
- Là một giáo viên mới vào nghề chưa được lâu, kinh nghiệm trong thực tế còn hạn chế, nên vẫn không tránh khỏi những khó khăn trong công tác giảng dạy. Vì vậy bên cạnh học hỏi các kinh nghiệm của chị em, đồng nghiệp trong trường tôi còn tìm tòi kinh nghiệm qua sách báo, internet và học hỏi những kinh nghiệm của các trường bạn để tự trau dồi thêm những kiến thức cho mình. Từ đó có những biện pháp giúp trẻ học tốt môn tạo hình cũng như môn học khác.
b. Khó khăn:
- Cơ sở vật chất vẫn còn thiếu thốn. Phòng học còn chật hẹp, tài liệu tham
khảo còn hạn chế.
- Đa số trẻ vẫn chưa tích cực và chủ động trong học tập còn mải chơi chưa hứng thú và tập trung trong giờ học.
- Do phụ huynh chủ yếu là nông thôn nhiều công việc, đa số chưa có thời gian quan tâm đến trẻ nhất là việc giáo dục cho trẻ. Các bậc phụ huynh còn quá chú trọng đến việc làm ăn kinh tế ít quan tâm đến việc học tập của con nên khả năng tiếp cận nghệ thuật của trẻ chưa tốt.
- Môi trường giáo dục trong gia đình chưa tốt cũng ảnh hưởng đến tâm hồn của trẻ khi cảm thụ trước cái đẹp.
II. Những biện pháp thực hiện.
1. Xây dựng kế hoạch
Khi xây dựng kế hoạch tôi đã nghiên cứu kĩ chương trình giáo dục mầm non và khả năng tô – dán - nặn - chơi với màu nước,....của trẻ lớp mình phụ trách để lựa chọn nội dung sao cho phù hợp với hoạt động.
Ví dụ: Mỗi hoạt động tôi lựa chọn lên kế hoạch từng tháng, tuần, ngày sao cho phù hợp. Với mục đích bài học là đi từ dễ đến khó, ví dụ như: Trước khi dạy nặn quả cam tôi phải thăm dò khảo sát trẻ từ hôm trước để xem trẻ của mình biết gì về quả cam hay chưa nó có dạng tròn hay dài,.... Hay trước khi cho trẻ dán thì trẻ phải biết đối tượng trẻ cần dán. Và khi trẻ đã làm tốt các bước trên thì trẻ sẽ hoàn thành sản phẩm đạt hiệu quả.
Từ mục tiêu - nội dung của chương trình giáo dục của độ tuổi, tôi đã phối hợp cùng giáo viên ở lớp để xây dựng kế hoạch giáo dục trong hoạt động nhằm phát huy được khả năng của trẻ được tốt nhất.
2. Xây dựng nề nếp học tập
Ở độ tuôi mầm non nề nếp là quan trọng nhất, đặc biệt với độ tuổi 24 – 36 tháng tuổi, xây dựng nề nếp, thói quen hoạt động cho trẻ làm việc có nề nếp, có thói quen và có kỹ năng thực hiện hoạt động là điều rất cần thiết khi tham gia vào hoạt động.
Do vậy nếu tôi không đưa trẻ vào nề nếp thì khi trẻ tham gia vào các hoạt động sẽ không đạt hiệu quả cao. Khi trẻ có nề nếp tốt thì trẻ sẽ có sự tập trung chú ý cao, hứng thú, say mê, chú ý quan sát, lắng nghe, có trí tưởng tượng sáng tạo trong hoạt động. Trẻ cần có nề nếp trong hoạt động, biết thực hiện nề nếp giờ nào việc nấy, có thói quen chú ý lắng nghe thì trẻ mới có thể hiểu được những hướng dẫn, yêu cầu của cô dần dà trẻ mới có được các kỹ năng cần thiết khi thực hiện các hoạt động.
Tôi chia lớp ra thành tổ, nhóm nhỏ để dễ kiểm soát và có điều kiện hướng
dẫn các kỹ năng tới từng trẻ. Tôi sắp xếp xen kẽ lẫn những trẻ nhanh nhẹn gần
trẻ nhút nhát, chậm chạp, có nhận xét động viên kịp thời những trẻ tích cực có tiến bộ. Hướng dẫn trẻ cách chú ý lắng nghe, hiểu và thực hiện các yêu cầu của cô, khuyến khích trẻ mạnh dạn trao đổi nhờ cô hướng dẫn những chỗ chưa biết. Tôi cũng tập trung quan sát gần gũi, nhẹ nhàng, nghiêm khắc rèn trẻ tạo cho trẻ nề nếp, thói quen và kỹ năng thực hiện các hoạt động.
Kết quả: Thời gian đầu ngoài những giờ hoạt động học chúng tôi tích cực tổ chức lôi cuốn trẻ vào các hoạt động chiều thường xuyên nên chỉ sau 1 tháng trẻ đã có những tiến bộ rõ nét khi tham gia các hoạt động: trẻ có nề nếp, có thói quen, bước đầu có một số kỹ năng thực hiện các yêu cầu của cô và điều này cũng khích lệ tôi tích cực tổ chức các hoạt động cho trẻ. Khi trẻ đã có những nề nếp thói quen kỹ năng thực hiện các hoạt động thì việc tổ chức các hoạt động cho trẻ không còn gặp nhiều khó khăn như trước, trẻ đã chú ý lắng nghe biết tập trung tư duy suy nghĩ và thực hiện các yêu cầu của hoạt động.
3. Tạo môi trường phong phú trong lớp học và ngoài lớp học.
Môi trường lớp học đẹp cũng là một yếu tố trực tiếp tác động hàng ngày đến trẻ chính vì vậy việc xây dựng cảnh quang trường, lớp cũng được tôi đặc biệt quan tâm.
Tôi trang trí xắp xếp lớp học phù hợp hài hòa, thường xuyên thay đổi theo chủ điểm hợp lý, kích thích trẻ và phụ huynh quan sát sẽ tạo được sự chú ý hấp dẫn lôi cuốn trẻ, với các góc mở chủ yếu là sản phẩm của cô và trẻ tự làm từ các nguyên vật liệu sẵn có. Tạo cơ hội cho trẻ khám phá cái mới, thích thú, sáng tạo, tiếp nhận cảm xúc. Hàng ngày tôi cho trẻ lựa chọn các học liệu để trẻ thể hiện tuỳ theo ý muốn, qua đó trẻ được học và phát triển những kỹ năng cơ bản. Trẻ được tô, dán, in, nặn, chơi với màu nước,… bằng sự tưởng tượng của chính mình.
Ví dụ: Chủ điểm: "những con vật đáng yêu" tôi cho trẻ in màu hình con cá được cắt bằng xốp.
Tôi sắp xếp các vật liệu sao cho trẻ có thể thấy rõ và lấy được dễ dàng để
thực hiện ý tưởng của mình, vào bất kỳ lúc nào mà trẻ thích và có thể trưng bày
các sản phẩm của mình.
Tạo môi trường nghệ thuật xung quanh trẻ như: Bày đồ chơi đẹp, xắp
xếp các nguyên vật liệu một cách hợp lý đẹp mắt…
Ngoài ra tôi còn bố trí không gian góc tạo hình ở gần cửa góc bên phải có ánh sáng và tôi đã tạo ra khoảng cách đủ rộng để đảm bảo cho trẻ hoạt động dễ dàng trong góc chơi đồng thời có lối đi lại thuận tiện để mở rộng các mối quan hệ trong khi chơi, trong lớp tôi đã sử dụng các giá, kệ nhỏ, có chiều cao vừa phải để tạo ranh giới giữa góc tạo hình với các góc chơi khác, đồng thời giúp trẻ nhận
dạng được phạm vi góc chơi. Sau chủ đề mỗi tuần tôi tổ chức cho trẻ cùng tham gia vào việc bố trí, sắp xếp lại vị trí góc chơi, đồ dùng, đồ chơi trong góc để tạo cảm giác mới lạ, kích thích sự hứng thú của trẻ.
Bên cạnh việc tạo môi trường cho trẻ hoạt động tạo hình trong lớp thì môi trường ngoài lớp học cũng rất quan trọng đối với trẻ như dạo chơi ngoài trời tham quan, như vậy trẻ sẽ cảm nhận được vẻ đẹp từ thiên nhiên, khơi gợi nguồn cảm hứng yêu cái đẹp và có cảm xúc với cái đẹp về thế giới xung quanh.
Ví dụ: Trong chủ điểm “ thực vật” trước khi vào giờ hoạt động tạo hình “ tạo hoa cho cây” tôi tổ chức cho trẻ hoạt động ngoài trời với hoạt động có chủ đích là: Quan sát vườn hoa trong trường. Trẻ rất hứng thú với hoạt động “tạo hoa cho cây” bằng rất nhiều nguyên vật liệu tôi đã chuẩn bị sẵn như: Cắt hoa từ ống hút, từ quả khế, giấy màu, dùng tay để chấm màu,…
Kết quả: Sau khi tổ chức tạo môi trường cho trẻ như vậy tôi thấy trẻ rất hứng thú với giờ học tạo hình. Ở góc tạo hình trẻ được tự chọn cho mình những đồ dùng trẻ thích để trẻ hoạt động mà không có sự gò bó, không những trong hoạt động học mà còn ở các giờ hoạt động góc, hoạt động chiều.
4. Hướng dẫn trẻ phải lấy trẻ làm trung tâm
Trong chương trình giáo dục mầm non mới hiện nay, thì việc lấy trẻ làm trung tâm là vô cùng quan trọng. Vì vậy trong giờ học nói chung và giờ tạo hình nói riêng hãy để trẻ tự thể hiện mình, cô luôn là người động viên, khuyến khích trẻ sáng tạo. Trẻ cần được động viên để thể hiện, ý tưởng, tình cảm, cảm xúc của mình và những hiểu biết của trẻ đối với sự vật, hiện tượng bên ngoài.
Ví dụ: Trong chủ điểm : “Tết và mùa xuân” giờ hoạt động tạo hình tôi cho trẻ “ Trang trí khung ảnh”
Tôi đàm thoại với trẻ để kích thích tư duy của trẻ như: Cô có gì đây? Khung ảnh của cô được trang trí bằng gì nào? Bạn nào có nhận xét gì về khung ảnh của cô? Có hình gì, màu gì?, để trang trí được khung ảnh thật đẹp bạn nào có thể lên trang trí giúp cô?,....
Ngoài ra tôi còn chụp những bức ảnh rất ngộ nghĩnh của trẻ dán vào trong
khung và treo lên bảng sản phẩm để trẻ tự lên nhận những khung ảnh của mình về để trang trí, điều này cũng làm trẻ thấy thích thú hơn trong hoạt động “ trang trí khung ảnh” cho ngày tết.
Tôi luôn đặt ra các câu hỏi luôn kích thích tư duy của trẻ, vì sao, như thế nào, tại sao ?.Để trẻ suy nghĩ và trả lời vừa cung cấp kiến thức cho trẻ nhớ một cách sâu sắc ghi nhớ lâu bền để khi trẻ tô, dán, in, hay chơi với màu nước ... trí tưởng tượng được thể hiện lúc đó trẻ sẽ có sự sáng tạo trong bức tranh. Qua sảnphẩm của trẻ có thể đánh giá được là trẻ đó có hiểu biết đến đâu, làm được
tốt hay khá, đạt yêu cầu hay không.
Là một cô giáo mầm non, bản thân tôi không lạm dụng các sản phẩm mẫu và làm mẫu, vì càng làm ít mẫu, càng sử dụng vật mẫu sẽ càng kích thích trẻ tư duy và tìm kiếm cách thể hiện của trẻ. Vì vậy Cô nên gợi ý và tạo tình huống để trẻ làm giúp cô và phải luôn luôn coi trọng quan điểm của trẻ để trẻ phát triển khả năng so sánh, phân tích suy nghĩ, và động viên kích thích trẻ tự tìm tòi, tự sáng tạo trong khi thể hiện.
Kết quả: Với sự hướng dẫn gợi ý của cô, tôi thấy trẻ lớp tôi ngày càng tiến bộ rõ rệt, trẻ thích thú, mạnh dạn hơn trong những câu trả lời, bầu không khí lớp trở nên sôi nổi hơn.
5. Quan sát, sử dụng đồ dùng trực quan,
Bất cứ 1 hoạt động nào diễn ra mà kết quả đạt được trên trẻ đều phải trải qua phương pháp quan sát, phương pháp này rất cần thiết đối với mọi hoạt động. Vì trẻ không chỉ quan sát bằng mắt thường mà còn sử dụng nhiều giác quan khác như nghe, nói, ngửi, sờ, nếm, cầm nắm…để nhận biết được độ lớn, nhỏ, cao, thấp, dài, ngắn, vuông, tròn…và đặc điểm, tính chất của vật. Từ đó tạo sự hứng thú, tự tin của trẻ để có thể làm từ những hoạt động tạo hình đơn giản đến những hoạt động tạo hình đòi hỏi tính sáng tạo cao.
Phương pháp quan sát liên quan đến việc sử dụng đồ dùng trực quan, vật thật để làm mẫu thật sự rất cần thiết vì:
*Sử dụng vật thật: dễ gây ấn tượng cho trẻ, rễ thu hút trẻ, giúp trẻ nắm được và truyền đạt lại hình dáng, cấu trúc, mầu sắc của vật vì vậy khi chọn vật thật tôi luôn chọn vật thật đơn giản về hình dáng, cấu trúc, tôi cho trẻ quan sát từ mọi phía và đặc biệt không chọn những vật làm mất sự tập trung của trẻ. Ví dụ : +Quả ăn được như cam, bưởi, rau cải bắp, su hào,….
+ con vật đang bơi như: Con tôm, con cá,…
*Sử dụng mẫu: Đây là biện pháp với mục đích không để trẻ sao chép lại mà để làm rõ biểu tượng của vật, hình mẫu.Từ đó trẻ có hình ảnh rõ và thật nhất để vận dụng vào sản phẩm của trẻ sao cho giống nhất.
Vd; Khi nặn con gà tôi sử dụng mẫu để trẻ quan sát vật mẫu xem bố cục con gà gồm có mấy phần để trẻ quan sát và vận dụng vào bài của mình.
6. Sử dụng nguyên vật liệu, phế liệu để làm tạo hình.
Khi thực hiện hoạt động tạo hình thì nguyên vật liệu, phế liệu không thể thiếu được. Vậy để hoạt động dạy trẻ làm đồ dùng đồ chơi có hiệu quả, việc
sưu tầm và sử dụng nguyên vật liệu, phế liệu là vô cùng quan trọng.
Muốn dạy trẻ tạo ra những sản phẩm đẹp, hấp dẫn trước hết tôi cần phải định hướng một số nguyên vật liệu cần thiết sẵn có ở địa phương có thể sưu tầm
được như: Các loại vỏ hộp, giấy cứng, bình nước suối, bìa catong, len, giấy màu, xốp, hạt nút, vỏ ốc, vỏ ngao, lá cây...
Muốn có nguồn nguyên vật liệu đa dạng và dồi dào tôi phải phối kết hợp
cùng với phụ huynh để tích luỹ những đồ phế thải trong gia đình thì mới có
được. Khi có nguyên vật liệu tôi cùng trẻ phân loại và để vào các thùng, để tiện cho việc sử dụng.
Sự đa dạng về nguyên vật liệu tạo hình, để lựa chọn, để khuyến khích sáng tạo của trẻ. Để đảm bảo khi sử dụng các nguyên vật liệu tạo hình, tôi đã chú ý đến các điểm sau:
- An toàn ( không nhọn, không có cạnh sắc, không độc hại...)
- Dễ cầm ( phù hợp với tầm tay của trẻ)
- Dễ kiếm ( vỏ hến, vỏ ốc, hạt đỗ, hạt na, vải ,chỉ ...)
- Tạo cơ hội để lựa chọn và sắp xếp các nguyên vật liệu.
- Luôn quan sát tưởng tượng và sử dụng trí nhớ linh hoạt.
Muốn trẻ có được sản phẩm đẹp thì đồ dùng của cô cũng như tranh mẫu, tranh gợi ý phải đẹp, chuẩn và mang tính thẩm mỹ, tư duy của trẻ là tư duy trực quan hình tượng. Trẻ bị thu hút bởi các nguyên vật liệu tự nhiên đã tạo ra những hình thù ngộ nghĩnh, sinh động, trẻ em cái gì mới lạ cũng gợi cho trẻ sự tò mò. Vì lẽ đó tôi đã sưu tầm các nguyên vật liệu dùng cho tạo hình rất đa dạng và phong phú như : Lá cây, cành khô, xốp, rơm, báo cũ... Với những vật liệu đơn giản, những đồ dùng tưởng chừng rất bình thường xung quanh chúng ta có thể
tạo ra những bức tranh rất đẹp để làm tranh mẫu.
Ví dụ: Ở chủ điểm “ những con vật đáng yêu ’’ với những lá cây, giấy màu, sách báo cũ tôi làm được các bức tranh như: tranh con gà, con cá,...
Nếu trong hoạt động tạo hình mà cho trẻ chơi với lá cây và các vật liệu tự nhiên giúp cho trẻ không chỉ nhận biết về các đặc điểm của lá cây khác nhau, nhận biết được một số loại cây, mà còn giúp trẻ rèn sự khéo léo của đôi bàn tay, óc quan sát và tâm hồn nhạy cảm với thiên nhiên.
Kết quả: Với cách làm vậy, trong hoạt động tạo hình tôi đã có được nhiều sản phẩm của trẻ rất ngộ nghĩnh và phong phú.
7. Tích hợp với các môn học khác
Tích hợp là phương pháp đòi hỏi, giáo viên phải có sự sáng tạo và linh hoạt, khéo léo khi vận dụng, khi tích hợp cần phải chọn nội dung sao cho phù hợp , logic và chặt trẽ nhưng cô giáo cũng cần chú ý tránh lạm dụng quá khi tích hợp. Khi tích hợp cô giáo chú ý động và tĩnh đan xen nhau, tránh tình trạng trẻ ngồi lâu, trẻ sẽ uể oải, mệt mọi, vì vậy trẻ sẽ chán .*Với âm nhạc: Khi trẻ thực hiện: tô, dán, nặn hay làm hoạt động tạo hình tôi thường mở nhạc không lời nhẹ
nhàng, về những bài hát trong hoạt động để gợi cho trẻ sự say mê trong khi thực hiện, tôi đến từng bàn động viên khuyến khích đối với những cháu còn lúng túng, gợi ý cho trẻ từ đơn giản đến phức tạp.
*Với Hoạt động phát triển thể chất: Sau khi trẻ thực hiện bài của mình xong hoặc hết giờ, tôi thường nhắc trẻ bằng lời ca kết hợp với động tác tay thể hiện việc đã mỏi tay rồi mình tạm nghỉ ngơi, sau đó chúng mình cùng học tiếp. Trẻ rất thích thú với lời ca và cùng làm theo cô. Hết giờ rồi:
“Thể dục thế này cho đỡ mỏi tay”
Hoặc là: “ Nghỉ tay, nghỉ tay - Thể dục thế này là hết mệt mỏi”
*Với Hoạt động nhận thức: Ngoài ra dạy tạo hình còn thông qua môn học toán.
Ví dụ: Tôi cho trẻ tô màu ngôi nhà có hình tam giác, hình vuông như vậy trẻ vừa được tô màu vừa hình thành biểu tượng toán trong đầu, điều này giúp trẻ khắc sâu hơn các hình học trẻ vừa được tô.
- Thông qua môn làm quen với môi trường xung quanh.
Ví dụ: Cho trẻ làm tranh về các con vật, hay các loại quả , các loại hoa hay các phương tiện giao thông, vào các khổ giấy A3 , rồi dùng những bài đó giới thiệu cho trẻ xem về các bộ phận .
Ngoài ra tôi còn cho trẻ trang trí khung ảnh gia đình, làm thiếp chúc mừng ngày 8/3.
8. Dạy tạo hình ở mọi lúc, mọi nơi:
Học tạo hình không chỉ ở trong tiết học mà tôi tạo hứng thú cho trẻ được tạo hình ở mọi lúc, mọi nơi. Để trẻ được hoạt động vui chơi với chính sản phẩm của mình làm ra, các sản phẩm đồ dùng đồ chơi cho lớp . Và từ những hoạt động này, khả năng thẩm mỹ, sự khéo léo của đôi bàn tay được nâng lên rất nhiều, từ đó trẻ biết yêu nghệ thuật và biết yêu cái đẹp hơn.
+ Tạo hình trong giờ hoạt động ngoài trời: Tôi cho trẻ quen với môi trường xung quanh có tại trường mình, hay lớp học của mình để trẻ được ngắm nhìn vật thật rồi sau đó cô và trẻ trò chuyện về vật đó. Như khi quan sát vườn hoa trong trường trẻ có thể ngắm được rất nhiều màu sắc của hoa và vận dụng vào các tiết học tạo hình trong các giờ hoạt động như tô màu bông hoa, dán hay nặn các bông hoa có nhiều màu sắc khác nhau.
+ Hoạt động tạo hình ở hoạt động góc: Trong hoạt động góc tôi đã xây dựng góc nghệ thuật, trong đó có sản phẩm cô và của trẻ, nhiều trẻ rất thích được làm đồ dùng, đồ chơi để chơi ở các góc nên các bạn rất thích giúp đỡ cô làm như các bạn giúp cô dán những cánh hoa khô làm tranh về những con cá, con gà,...
Ngoài ra tôi còn dùng các đồ dùng, đồ chơi ở lớp mà nhà trường đã phát cho từ đầu năm để áp dụng vào tạo hình.Ví dụ như tôi hướng dẫn các con dùng khuy áo để dán thành các bông hoa hoặc là tạo quả bằng khuy áo cho cây, tranh trí khung ảnh,...... Trẻ sử dụng linh hoạt và sáng tạo phù hợp với tâm hồn và trí tưởng tượng của trẻ thơ.
+ Tạo hình ngay cả trong giờ hoạt động chiều:
Ví dụ như khi tôi kể cho trẻ nghe một câu chuyện, có rất nhiều trẻ muốn tự mình được tô nhân vật mà mình thích ở trong câu chuyện, thì tôi sẽ cho trẻ tô vào giờ trả trẻ để trẻ thỏa mãn nhu cầu muốn thể hiện cái đẹp của mình.
+ Ngoài ra trẻ còn muốn được tạo hình ở chính nhà của mình. Ngày hôm sau trẻ mang sản phẩm đến lớp cô sẽ giới thiệu với các bạn, trẻ rất thích thú.
Kết quả: Qua việc áp dụng tạo hình ở mọi lúc mọi nơi tôi thấy trẻ được thỏa sức đam mê và sáng tạo điều này giúp trẻ tự tin thể hiện được cảm xúc
của mình. Giúp cô có cái nhìn bao quát hơn về trẻ tại lớp mình giảng dạy.
9. Áp dụng Công nghệ thông tin
Phát huy vai trò của công nghệ thông tin và các thành tựu khoa học - công nghệ hiện đại trong quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo. Bản thân là một người năng động, sáng tạo tôi cũng cập nhật thông tin từ internet để download hình ảnh, video clip ứng dụng vào dạy trẻ. Trẻ được chính xác hoá các biểu tượng, hấp dẫn, cuốn hút trẻ vào giờ hoạt động hơn. Đặc biệt giúp giảm bớt đồ dùng không cần thiết, giảm bớt sức lao động của giáo viên và giảm bớt chi phí.
Tôi thiết kế các bài giảng điện tử trên chương trình powerpoint: Ở bài dạy “tô màu một số con vật nuôi trong gia đình". Tôi cho trẻ xem một số hình ảnh động mà tôi đã quay video cho trẻ xem để giới thiệu bài dạy, hay bài “ Nặn một số con côn trùng" như con giun, con sâu…. Tôi đã tìm trên mạng internet để download video một số con côn trùng cho trẻ quan sát, qua đó tôi giới thiệu
cho trẻ về các con vật, tư thế, dáng đi, màu sắc, nó đang làm gì...
Kết quả : Trẻ rất chăm chú khi được quan sát hình ảnh sống động tren tivi, khích thích trí tò mò tưởng tượng của trẻ và giúp trẻ hào hứng hơn trong khi thực hiện hoạt động tạo hình.
10. Giáo viên dạy trẻ biết nhận xét, đánh giá sản phẩm.
Nắm bắt tâm lí trẻ rất thích được cô hay người lớn khen ngợi. Nên khi trẻ đã tạo ra sản phẩm của mình, trẻ sẽ rất vui khi được các bạn thích và khen ngợi mình. Chính vì vậy, việc nhận xét sản phẩm của trẻ sao cho khách quan mà không làm mất hứng thú của trẻ là rất quan trọng.
Muốn dạy trẻ biết cách nhận xét sản phẩm tạo hình giáo viên phải có sự hiểu biết về mỹ thuật. Đặc biệt khi nhận xét về tranh của trẻ cần dựa trên yêu cầu của tiết
học và khả năng của từng trẻ khi tạo ra sản phẩm. Khi nhận xét sản phẩm của trẻ, cần lưu ý khen, động viên trẻ là chính, biết khơi gợi cảm xúc ý tưởng trẻ, không nên trách phạt hay phê bình đối với trẻ chưa thực hiện được yêu cầu của bài.
Khi dạy trẻ nhận xét sản phẩm của bạn, hay giới thiệu sản phẩm của mình, cô giáo nên gợi mở, hướng dẫn trẻ cách nhận xét về nội dung, màu sắc, bố cục và muốn nhận xét đầy đủ phải quan sát kỹ tác phẩm của bạn. Nếu sản phẩm chưa hoàn thiện thì gợi ý cho trẻ một vài chi tiết để bức tranh đầy đủ nội dung hơn. Nhiều lần như vậy trẻ sẽ biết nhận xét sản phẩm của mình và sản phẩm của bạn.
Khi sản phẩm của trẻ đã được hoàn thành rồi, cô giáo động viên trẻ tự đặt tên cho sản phẩm của mình. Với các cái tên rất ngộ nghĩnh như: Chào bình minh, vườn hoa bé yêu, chú chim xinh đẹp,....
Từ phương pháp này tôi tin chắc rằng các cháu rất thích tạo ra cái đẹp và rất yêu cái đẹp đó cũng là chân lý của nghệ thuật trẻ thơ.
11. Bồi dưỡng các bạn yếu kém trong lớp và những bạn có năng khiếu tạo hình.
Ngoài việc dạy cho trẻ trên tiết học tôi còn thường xuyên chia đối tượng giỏi, khá, trung bình, yếu để cô rèn ở mọi lúc, mọi nơi.
Ví dụ: Cháu Tường vy rất thích hoạt động tạo hình nhưng do tay trẻ còn yếu nên hoàn thành sản phẩm chậm. Tôi thường ngồi gần động viên và bắt tay
để con quen dần và cứng cáp hơn khi thực hiện.
Còn đối với một số bạn học tốt hoạt động taọ hình thì các bạn rất thích
được tạo ra các sản phẩm đẹp, và tôi không ngừng phát triển tài năng trẻ giúp trẻ tạo ra các sản phẩm cao hơn và mang trí tượng tượng rộng rãi nhưng cô cũng phải gợi ý cho trẻ để sản phẩm đạt kết quả cao.
Ví dụ: Trong lớp có bạn Trí Tài, Thu Ngân, Gia Hân cũng có khả năng tô, dán, nặn và chơi với màu nước, sản phẩm của các bạn tạo ra rất đẹp mắt.
Ngoài ra, hàng ngày tôi cũng có 1 cuốn nhật kí để theo dõi trẻ, từ đó phát hiện ra những năng khiếu ở mỗi trẻ để bồi dưỡng thêm.
Kết quả: Không những trẻ yếu kém tiến bộ lên rõ rệt mà những bạn có khả năng tạo hình cũng tạo ra những bức tranh và sản phẩm phong phú hơn.
12. Tổ chức các cuộc thi tạo hình cho trẻ.
Trẻ em trong thời hiện đại ngày nay ngày càng năng động chính vì thế mà trẻ thường thích giao lưu với thế giới bên ngoài. Đặc biệt trẻ thích thể hiện mình trước cái cái đẹp và mong muốn người khác công nhận tài năng của mình qua các cuộc thi.
Bởi vậy, mỗi tháng tô tổ chức 1 cuộc thi nho nhỏ để trẻ có thể giao lưu, trao đổi kinh nghiệm cũng như sự sáng tạo của mình với các bạn trong lớp. Qua đó trẻ được thể hiện bản thân mình nhiều hơn mà không có sự gò bó, ép buộc.
Ví dụ: Trong tháng 1 với chủ điểm “ tết và mùa xuân” tôi đã tổ chức 1 cuộc thi “ ngày tết quê em” với sự gợi ý của cô giáo các con đã tạo nên được rất nhiều sản phẩm đẹp như:
+ Bạn Trí Tài: dán rất nhiều bông hoa có màu sắc khác nhau để tạo nên bức tranh về mùa xuân trong ngày tết.
+ Bạn Diệu Anh: Nặn rất nhiều loại quả bày trên đĩa tạo thành mâm ngũ quả. + Bạn Gia Hân: Dùng rất nhiều nguyên vật liệu để nặn ông mặt trời,...
Và rất nhiều sản phẩm đẹp trong cuộc thi đã được các con trưng bày trên giá sản phẩm của lớp.
Kết quả: Sau những cuộc thi như vậy tôi thấy trẻ lớp tôi trao đổi với nhau và nhận xét sản phẩm của các bạn một cách tự nhiên, trẻ tự tin, mạnh dạn và luôn cố gắng trong mỗi cuộc thi.
13. Phối kết hợp với phụ huynh
Sự phối hợp giữa cô giáo và phụ huynh là vô cùng quan trọng. Vì trẻ ở cùng cô cả ngày ở trường. Khi cô giáo và phụ huynh thường xuyên trao đổi sẽ có những biện pháp giáo dục trẻ được tốt nhất.
Vận động phụ huynh ủng hộ, phế liệu, phế thải và nguyên liệu thiên nhiên sẵn có ở chính nhà của trẻ và ở địa phương, khi cô giáo yêu cầu.
Đặc biệt qua các hoạt động tạo hình, qua sản phẩm của trẻ tôi đã phát hiện
được một số trẻ có năng khiếu về tạo hình, nên bản thân tôi đã thường xuyên trao đổi với phụ huynh của trẻ đó, để cháu được thể hiện mình qua các sản phẩm được tốt hơn, để phát huy khả năng của trẻ.
Từ đó việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường, phụ huynh đã hiểu đượcc tầm quan trọng của các môn học trong trường mầm non nói chung và trong môn học tạo hình nói riêng.Vì vậy phụ huynh đã không ngừng giúp đỡ cô giáo và nhà trường về tinh thần và vật chất.
14. Nâng cao năng lực bản thân.
Ngoài các biện pháp kể trên thì biện pháp tự bồi dưỡng nâng cao năng lực bản thân là rất cần thiết và vô cùng quan trọng đối với một giáo viên. Tôi luôn luôn không ngừng nỗ lực học hỏi, rèn luyện và tìm tòi sáng tạo cập nhật những chuyên đề mới áp dụng vào giảng dạy. Từ đó tôi lên lớp thấy tự tin hơn, cách truyền dạt với trẻ cũng có nghệ thuật hơn giúp trẻ có hứng thú cũng như tiếp thu
bài tốt, giờ học đạt hiệu quả cao hơn. VÌ vậy mỗi giáo viên nên tự bồi dưỡng nâng cao năng lực bản thân để giờ “ hoạt động tạo hình” cũng như các giờ học
khác đạt hiệu quả cao hơn.
III. Kết quả thực hiện:
1 Đối với trẻ:
Trong quá trình thực hiện đề tài này tôi thấy tất cả không gian lớp đều được trang trí bằng sản phẩm của cô và trẻ, với nhiều dáng vẻ ngộ nghĩnh và hồn nhiên khác nhau.
Tôi nhận thấy rằng chất lượng trẻ tiến bộ rõ rệt , trẻ rất hứng thú với hoạt động tạo hình và có nề nếp ở các hoạt động học khác. Trẻ vui vẻ được hòa mình vào cuộc sống xã hội và con người, chỉ có con người mới có tâm hồn yêu thích cái đẹp và tạo ra cái đẹp, muốn làm được điều đó các cô giáo mầm non cần hướng các cháu trở thành những bông hoa đẹp cho xã hội để mỗi bông hoa này trở thành một rừng hoa đẹp rực rỡ cho xã hội.
Qua quá trình thực hiện đề tài tôi đã có bảng kết quả như sau:
Nội dung khảo sát Tốt Khá Trung bình Yếu Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ %
Khả năng tập
chung chú ý 15/38 39% 17/38 45% 6/ 38 16% 0 0 %
Khả năng tạo hình 10/ 38 26% 21/ 38 55% 7/ 38 30% 0 0%
Bảng kết quả cuối năm 2019 -2020
Nội dung khảo sát Tốt Khá Trung bình Yếu Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ %
Đầu
năm Khả năng tập chung chú ý 5/ 38 13% 8/ 38 21% 17/ 38 45 % 8/ 38 21 % Khả năng tạo hình 0/38 100% 3/ 38 8% 25/ 38 66% 10/ 38 26%
Cuối
năm Khả năng tập chung 15/38 39% 17/38 45% 6/ 38 16% 0 0 %
chú ý Khả năng tạo hình 10/ 38 26% 21/ 38 55% 7/ 38 30% 0 0%
Bảng so sánh kết quả đầu năm và cuối năm 2019 -2020
* Đối với giáo viên:
- Điều quan trọng đầu tiên đối với trẻ là chuẩn bị kiến thức chuẩn cho trẻ kết hợp với việc soạn giáo án đầy đủ, sáng tạo và có thủ thuật lên lớp. Cô say mê không chưa đủ mà đòi hỏi môn tạo hình phải phát huy hết khả năng của mình để dẫn dắt gợi mở cho cho một cách dễ hiểu nhất.
- Lên kế hoạch làm đồ dùng, đồ chơi kết hợp tham mưu bổ xung chỉ đaọ của ban giám hiệu để việc làm đồ dùng, đồ chơi được nâng cao.
- Được trao dồi kiến thức và kinh nghiệm nuôi dạy trẻ .
- Đồ dùng dạy học phải đa dạng, phong phú, tạo hứng thú cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi.
- Cô cần nâng cao trình độ tin học để có thể đáp ứng công nghệ thông tin.
- Trong quá trình đổi mới phương pháp, cô phải thường xuyên lấy trẻ làm trung
tâm. Cô giáo là người gợi mở dẫn dắt trẻ vào thế giới đầy mầu sắc của tạo hình.
* Đối với phụ huynh:
Các bậc phụ huynh đã nhận rõ tầm quan trọng của hoạt động tạo hình, luôn quan tâm đến sự phát triển của con em mình. Đã cùng với cô giúp đỡ trẻ nâng cao chất lượng tạo hình.
Qua những buổi trò chuyện với phụ huynh về sản phẩm của trẻ, tôi thấy phụ huynh trao đổi rất vui vẻ và hòa đồng, rất thích trao đổi với cô. Tôi cảm thấy rất vui mừng và các bậc phụ huynh cũng tỏ ra hài lòng ..
Phụ huynh luôn sẵn sàng ủng hộ phế liệu, phế thải để đáp ứng được đồ dùng
đồ chơi của các cháu.
Phụ huynh đã cố gắng cho con em đi học chuyên cần dù khó khăn hay bận rộn công việc. Tuyệt đối không để trẻ chơi ở nhà.
C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Bài học kinh nghiệm.
- Ngay từ bước đầu phải xây dựng kế hoạch cụ thể.
- Rèn nề nếp ổn định tâm lý và thói quen cho trẻ.
- Bản thân cô giáo phải nắm chắc phương pháp cho trẻ hoạt động tạo hình.
- Thường Xuyên học hỏi, trau dồi, tìm tòi, vận dụng nghệ thuật khi lên lớp.
- Nội dung lồng ghép phải phù hợp, lựa chọn tích hợp nhẹ nhàng.
- Thu thập nhiều nguyên vật liệu phế lệu để làm đồ dùng dạy học.
- Cần quan tâm gần gũi trẻ, khuyến khích để trẻ chủ động phát huy khả năng của trẻ, luyện tập bồi dưỡng thêm cho trẻ.
- Cô giáo ôn luyện cho trẻ mọi lúc mọi nơi.
- Tổ chức các cuộc thi tạo hình trong lớp cũng như trong trường cho trẻ để trẻ được giao lưu học hỏi.
- Cần làm tốt công tác phối hợp với phụ huynh và ban giám hiệu nhà trường.
2. Các đề xuất và kiến nghị:
- Xin được đề xuất với phòng giáo dục và sở giáo dục đào tạo, chọn ra những sáng kiến kinh nghiệm hay để phổ biến rộng rãi cho chúng tôi được tham khảo và học tập.
- Hỗ trợ cho giáo viên đi học tập các trường bạn.
- Bổ xung trang thiết bị, cơ sở vật chất tạo điều kiện để giáo viên làm đồ dùng dạy học.
-Nhà trường thường xuyên xây dựng tiết mẫu để giáo viên học hỏi.
3. Kết luận.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ và tôi đã đạt được một số thành công nhất định, tuy nhiên trong quá trình thực hiện cũng như viết sáng kiến kinh nghiệm còn những thiếu sót, rất mong sự đóng góp ý kiến chỉnh sửa của ban giám hiệu nhà trường, của ban để lãnh đạo phòng giáo dục đào tạo , để đề tài
của tôi được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!