Theo kết quả tổng điều tra dinh dưỡng toàn quốc từ năm 2019 - 2020 của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ trẻ em bị thừa cân, béo phì đã tăng gấp 2,2 lần, từ 8,5% (năm 2010) lên tới 19% (năm 2020).
Thừa cân, béo phì ở trẻ nhỏ có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng cho trẻ khi trưởng thành
Cần hiểu đúng sự nguy hiểm của tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ em
Gần đây, không ít bậc phụ huynh đang phải đau đầu với vấn đề con tăng cân, đặc biệt là trong thời gian giãn cách xã hội. Theo đó, việc trẻ thường xuyên ở nhà, ít có cơ hội vận động ngoài trời nhưng lại có nhiều thời gian để ăn, ngủ, dùng các thiết bị điện tử… đã vô tình làm gia tăng tỷ lệ trẻ bị thừa cân, béo phì.
Thừa cân, béo phì là tình trạng tích tụ mỡ bất thường, vượt quá mức và có thể gây ra các tác động tiêu cực tới sức khỏe. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2016, có khoảng 41 triệu trẻ dưới 5 tuổi và 340 triệu trẻ em từ 5 - 19 tuổi bị thừa cân, béo phì. Ở Việt Nam, tỷ lệ thừa cân, béo phì có xu hướng tăng nhanh đáng báo động trong vòng 10 năm qua, đặc biệt là ở khu vực thành thị.
Theo thống kê của Bộ Y tế, riêng năm 2020, tỷ lệ thừa cân, béo phì khu vực thành thị đã chạm ngưỡng 26,8%, nông thôn là 18,3% và miền núi là 6,9%. Trước đó, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cũng đã công bố tỷ lệ béo phì ở trẻ em nội thành tại TP. HCM đã vượt 50%, tại Hà Nội vượt 41%.
Tình trạng thừa cân kéo dài sẽ gây rối loạn chức năng trong cơ thể, về lâu dài có thể diễn tiến thành bệnh. Bệnh tiến triển âm thầm trong một khoảng thời gian dài khiến việc điều trị, phục hồi trở nên rất khó khăn, tốn kém. Theo chuyên gia, thừa cân, béo phì cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao, việc dậy thì của trẻ, đồng thời để lại nhiều nguy cơ mắc bệnh khi trưởng thành.
Theo WHO, béo phì ở trẻ em là một trong những gánh nặng sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng nhất của thế kỷ 21. “Hậu quả của thừa cân, béo phì thường khó nhận biết ngay, nhưng không thể xem nhẹ. Khi trẻ béo phì chẳng may mắc những bệnh lý như tiêu chảy, viêm phổi... bệnh thường có xu hướng tiến triển nặng hơn, thời gian điều trị kéo dài”, TS. BS. Lưu Thị Mỹ Thục - Trưởng khoa Dinh dưỡng Lâm sàng và Tiết chế, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết.
Về mặt tâm lý, từ 8 tuổi trở lên, khi đã bắt đầu nhận thức được về hình thể, trẻ thừa cân dễ tự ti và gặp khó khăn trong việc giao tiếp. Nhiều chuyên gia cảnh báo trẻ béo phì tiềm ẩn nguy cơ trầm cảm cao.
Nhiều phụ huynh vẫn chủ quan vì chưa thấy được hậu quả “nhãn tiền”
Hiện nay, nhiều phụ huynh đã nhận thức được thừa cân, béo phì là không tốt nhưng vẫn còn chủ quan và ít khi chủ động kiểm tra cân nặng của trẻ định kỳ. Theo điều tra của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, có tới 53% các bậc phụ huynh không biết con mình bị thừa cân, hoặc đánh giá thấp hơn một mức so với thực tế. “Phụ huynh thường chỉ đưa con đến khám vì trẻ đau chân, đau xương hay lo lắng về chiều cao. Đến khi thăm khám bác sỹ mới ghi nhận trẻ bị thừa cân, béo phì”, TS. BS. Mỹ Thục cho biết.
Trên thực tế, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tăng cân thiếu kiểm soát ở trẻ. Trong đó, việc cung cấp dinh dưỡng quá mức chính là nguyên nhân mấu chốt. Nhiều gia đình Việt vẫn quan niệm “nuôi con bằng mắt", trẻ phải tròn trịa, đầy đặn mới “đạt chuẩn.”
Theo TS. BS. Mỹ Thục, khi xã hội phát triển, cha mẹ mong muốn con có dinh dưỡng tốt để phát triển não bộ, chiều cao nhưng lại cung cấp thiếu cân đối, thường có xu hướng cho trẻ ăn nhiều hơn nhu cầu cần thiết. Ngoài ra, việc lười vận động, ít ăn cùng gia đình, ăn nhiều thức ăn nhanh, nước ngọt... cũng là những nguyên nhân gia tăng tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ nhỏ.
Các chuyên gia khuyến nghị, để giúp trẻ phát triển cân đối, phụ huynh cần theo dõi tiến trình phát triển của con thông qua biểu đồ tăng trưởng, tham chiếu các thước đo để nhận biết ngay nếu con vượt ngưỡng cân nặng. Tuyệt đối không thờ ơ trước dấu hiệu thừa cân.
Hậu quả của việc thừa cân, béo phì ở trẻ nhỏ thường không đến ngay. Do đó, nhiều bậc cha mẹ xem nhẹ tình trạng thừa cân, thậm chí còn có tâm lý chủ quan trẻ sẽ tự cân đối trở lại khi bước vào tuổi dậy thì. Cha mẹ cần phải dự phòng thừa cân, béo phì cho trẻ ngay từ sớm để giúp con phát triển cân đối, toàn diện, tránh được những hệ lụy sức khỏe khi trưởng thành.